Прејди на содржината

Веди

Од Википедија — слободната енциклопедија
Ведите се древни санскритски текстови на хиндуизмот. Страница од Атарваведа.

Веди (санскрит: वेदः) — голем број религиозни текстови што потекнуваат од Стара Индија. Составени на ведски санскрит, текстовите го сочинуваат најстариот слој на санскритската книжевност и најстарите списи на хиндуизмот.[1][2][3]

Постојат четири Веди: Ригведа, Јаџурведа, Самаведа и Атарваведа.[4][5] Секоја Веда има четири поделби — Самхити (мантри и благодети), Аранјака (текст за ритуали, церемонии, жртви и симболични жртви), Брахмани (коментари на ритуали, церемонии и жртви) и Упанишади (текстови за медитација, филозофија и духовно знаење).[4][6][7] Некои научници додаваат и петта категорија — Упасана (обожување).[8][9] Текстовите на Упанишадите расправаат за идеи слични на хетеродоксните традиции срамана.[10]

Ведите се шрути („она што се слуша“),[11] разликувајќи ги од другите религиозни текстови, кои се нарекуваат смрити („она што се памети“). Хиндусите ги сметаат Ведите за натчовечки[11] и „безлични, без автор“,[12][13][14] откровенија на свети звуци и текстови слушнати од древните мудреци по засилена медитација.[15][16]

Ведите се пренесуваат усно од вториот милениум пр. н. е. со помош на разработени мнемонички техники.[17][18][19] Мантрите, најстариот дел од Ведите, се рецитираат во современото време поради нивната фонологија наместо семантиката, и се сметаат за „исконски ритми на создавањето“, кои претходат на формите на кои се однесуваат.[20] Со нивно рецитирање, космосот се обновува, „со оживување и потхранување на формите на создавање во нивната основа“.[20]

Различните индиски филозофии заземале различни положби за Ведите. Училиштата за индиска филозофија што ја признаваат важноста или примарниот авторитет на Ведите ја сочинуваат конкретно хинду-филозофијата и заедно се класифицирани како шест „православни“ училишта. Сепак, традициите како што се чарвака, аџивика, будизам и џаинизам, кои не ги сметале Ведите како авторитетни, се нарекуваат „хетеродоксни“ или „неортодоксни“ школи.[10][21]

Надворешни врски

[уреди | уреди извор]
  • „GRETIL etexts“, Goettingen.
  • Веди на Curlie (англиски)
  1. see e.g. Radhakrishnan & Moore 1957; Witzel 2003; MacDonell 2004.
  2. Sanskrit literature (2003) in Philip's Encyclopedia. Accessed 2007-08-09
  3. Sanujit Ghose (2011). "Religious Developments in Ancient India" in World History Encyclopedia.
  4. 4,0 4,1 Gavin Flood (1996), An Introduction to Hinduism, Cambridge University Press, ISBN 978-0-521-43878-0, pp. 35–39
  5. Bloomfield, M. The Atharvaveda and the Gopatha-Brahmana, (Grundriss der Indo-Arischen Philologie und Altertumskunde II.1.b.) Strassburg 1899; Gonda, J. A history of Indian literature: I.1 Vedic literature (Samhitas and Brahmanas); I.2 The Ritual Sutras. Wiesbaden 1975, 1977
  6. A Bhattacharya (2006), Hindu Dharma: Introduction to Scriptures and Theology, ISBN 978-0-595-38455-6, pp. 8–14; George M. Williams (2003), Handbook of Hindu Mythology, Oxford University Press, ISBN 978-0-19-533261-2, p. 285
  7. Jan Gonda (1975), Vedic Literature: (Saṃhitās and Brāhmaṇas), Otto Harrassowitz Verlag, ISBN 978-3-447-01603-2
  8. Bhattacharya 2006.
  9. Holdrege 1995.
  10. 10,0 10,1 Flood 1996.
  11. 11,0 11,1 Apte 1965.
  12. Sharma 2011.
  13. Westerhoff 2009.
  14. Todd 2013.
  15. Pollock 2011.
  16. Scharfe 2002.
  17. Wood 2007.
  18. Hexam 2011.
  19. Dwyer 2013.
  20. 20,0 20,1 Holdrege 1996.
  21. "astika" and "nastika". Encyclopædia Britannica Online, 20 April 2016.