Бујук ан
Бујук ан (грчки: Μεγάλο Πανδοχείο) — најголемиот каравансарај на островот Кипар и се смета за една од најубавите градби на островот.[1] Сместен е во главниот град на Кипар, Никозија, и бил изграден во времето на Османлиите во 1572 година, откако тие го освоиле Кипар од Венецијанците. Во центарот на отворениот двор се наоѓа џамија со фонтана за абдест пред молитвата. Анот станал првиот градски затвор под британска администрација.[1] Откако го поминал поголемиот дел од 1990-тите во реставрација, анот бил оживеан како просперитетен уметнички центар, составен од неколку галерии и работилници. Има и неколку дворни кафулиња и продавници за сувенири.[2]
Историја[уреди | уреди извор]
Според историските записи, зградата била изградена во 1572 година под покровителство на Музафер-паша, првиот отомански гувернер на Кипар, и била направена по примерот на Коза ан во Бурса. Зградата наводно била изградена врз остатоци од постара. Меѓутоа, археологот Тунчер Багишкан му ја припишува изградбата на анот на неговиот наследник, Синан-паша, бидејќи Музафер-паша бил назначен за гувернер на Триполитанија на 26 август 1571 година. Зачувано е едно писмо од Селим II за гостилницата, каде што откако бил информиран дека некои дуќани се урнати за да се изгради карвансарај, тој наредил ако каравансарајот не е исплатлив за вакифот, да се урне и да се замени со нови дуќани .[3] Новинарот Ахмет Толгај, сепак, напишал дека Музафер-паша ја наредил изградбата и го надгледувал рушењето на зградата.[4] Според İslâm Ansiklopedisi, Музафер-паша побарал архитект за реконструкција на кипарските тврдини од Отомански Цариград. Архитектот кој бил испратен се викал Бостан.[5]
Првично, каравансарајот бил познат како „Јени ан“, „Нов ан“. Станал познат и како „Alanyalılar Hanı“, „ан на оние од Аланија“, бидејќи го посетувале трговците од Аланија. Меѓутоа, кога помалиот Кумарџилар ан бил изграден спроти плоштадот Асмалти, тој станал познат како „Голем ан“ (Büyük Han) во 17 век.[3]
По преземањето на островот од Велика Британија во 1878 година, гостилницата била обновена за употреба како затвор. Се користел како Централен затвор во Никозија помеѓу 1892 и 1903 година, кога затворот бил преместен во нова зграда западно од Педиеос. Во годините 1900 и 1901 година, кога британската администрација ја напуштила зградата, продавниците на задната страна биле проширени до местото каде што се среќава со патот, со дозвола на управата на Евкафот Помеѓу 1903 и 1947 година, зградата се користела како гостилница. Помеѓу 1947 и 1962 година, таа станала прибежиште за сиромашните семејства каде што можеле евтино да изнајмуваат соби.[3]
Архитектура[уреди | уреди извор]
Гостилницата има два ката и повеќе или помалку квадратна форма; нејзините димензии се 50,67 m на 45,25 m. Има голем внатрешен двор кој е опкружен со простории кои имаат колонади со вкрстени сводови напред. Има 68 соби во двата ката, при што оние од приземјето историски се користеле за трговија и оние на првиот кат историски користени за сместување. Зад колонадата на источниот влез има и 10 еднокатни дуќани.[3]
Влезот во анот е преку две врати на исток и на запад. Главната врата се наоѓа на источната страна и се отвора кон плоштадот Асмалти. Во секоја соба има шестаголни или октогонални камени оџаци поставени над камини; Руперт Ганис ги сметал овие оџаци идиосинкратски и тврдел дека тие би можеле да потекнуваат од средновековната зграда што некогаш стоела на локацијата.[3]
Во средината на внатрешниот двор се наоѓа посебен вид на џамија познат на турски како köşk mescidi („замок масџид“). Камењата кои биле користени за изградба на овој месџид, според Багишкан, се верува дека потекнуваат од други градби. Месџидот одговара на слични џамии изградени во карвансараи во Анадолија како што се Коза ан во Бурса или Рустем-паша ан во Едрене во текот на 13-17 век. Во 1927 година, Џорџ Џефери забележал дека месџидот се користел како подлога за сено.[3]
Има гроб што се наоѓа југозападно од месџидот. Овој гроб традиционално се смета дека му припаѓа или на високо позиционирана личност која умрела додека се поклонувала во месџидот или на самиот Музафер-паша. Меѓутоа, Багишкан привлекува внимание на назначувањето на пашата во Триполитанија и вели дека е мит дека тој е погребан таму.[3]
Тековна употреба[уреди | уреди извор]
Од неговото обновување, Евкафната управа во договорите за закуп наложила сите производи што се продаваат во Бујук ан да се произведени од самите станари и ставил забрана за продажба на производи од надворешно производство. Како такви, продавниците во каравансарајот продаваат традиционални кипарски ракотворби и повеќето станари се жени кои произведуваат такви ракотворби. [6] Администрацијата врши проверки за да се осигури дека станарите ги почитуваат условите од договорот за закуп и ги предупредува станарите. [7]
Галерија[уреди | уреди извор]
Библиографија[уреди | уреди извор]
- ЈИЛДИЗ, Нетис. (2009). „Институцијата Вакф во Отомански Кипар“, стр.117-159, во Отомански Кипар, Збирка на студии за историја и култура, Ед. Проф. Питер Голден и Матијас КАПЛЕР И.Т. Ал., Издавачка куќа Харасовиц (Висбаден, Германија), во рамките на серијалот „Монографија на Блискиот Исток 4.
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ 1,0 1,1 Dubin & Morris 2002.
- ↑ Darke 2009.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 Bağışkan 2005.
- ↑ Tolgay, Ahmet (2 February 2014). „Muzaffer Paşa ve Büyük Han...“. Kıbrıs. Посетено на 8 March 2016.
- ↑ Eyice 1992
- ↑ Barut 2019.
- ↑ Ertuğ 2016.