Брест (Штипско)
| Брест | |
Воздушен поглед на Брест | |
  Брест Местоположба на Брест во Македонија
Брест на карта
| |
| Координати 41°36′23″N 22°19′22″E / 41.60639°N 22.32278°E | |
| Регион |  Источен
|
| Општина |  Штип
|
| Население | 8 жит. (поп. 2021)[1]
|
| Пошт. бр. | 2000 |
| Повик. бр. | 032 |
| Шифра на КО | 30004 |
| Надм. вис. | 600 м |
|
Брест на општинската карта  Атарот на Брест во рамките на општината | |
 Брест на Ризницата
| |
Брест — село во Општина Штип, во околината на градот Штип.
Потекло и значење на името
[уреди | уреди извор]
Името на селото првпат е споменато во XIV век (1328 г.). Името доаѓа од дрвото брест, кое се верува дека растело на ова место.[2]
Географија и местоположба
[уреди | уреди извор]Селото се наоѓа во крајниот југоисточен дел на Општина Штип, на северозападната падина на планината Смрдешник, а во сливот на реката Крива Лакавица, од нејзината десна страна.[3] Селото е ридско, сместено на надморска височина од 600 метри. Од градот Штип, селото е оддалечено 28,5 километри.[3]
До селото води асфалтен пат, кој се двои од регионалниот пат 1204.
Историја
[уреди | уреди извор]
Подрачјето на Брест било населено уште од доцноантичкото време, за што сведочат остатоците од населба и викус во наоѓалиштата Крундилов Дол и Шумнати Рид, сместени во близина на селото.[4]
Во селото се наоѓале урнатини од црквата „Св. Пантелејмон“, за која не се знае во кој период била изградена.[3] Во поново време, црквата е повторно обновена.
За време на српската окупација од 1912 до 1941 година селото силно настрадало.[5] Во февруари 1915 година, србоманскиот четнички војвода Јован Бабунски заедно со неговите четници, а со помош од жандармите и месната жандармериска станица и жандармите од селото Скоруша, по третпат го нападнале Пиперево и ги подложиле селаните на грабежи и насилства. Српските четници и жандарми ги изврзале и одвлекле во правец на селото Брест следните лица: Христо Јовев, Петруш Илиев, Богатин Георгиев, Стојан Андов, Коце Јовев, Петре Иванов, Сулеман Ахмедов и Рушид Ибрахимов.[5]
Во село Брест, истите разбојници нападнале неколку семејства, ги ограбиле и ги тепале, а на крајот ги одвлекле од своите домови: Данаил Постолов и Стојан Кавраков и ги изврзале во ист синџир со заложниците од селото Пиперево, па кренале во правец на селото Гарван. Меѓувремено, најверојатно бројот на заложниците од селото Брест не им бил доволен и повторно се пуштиле во претрес на куќите. Кога не пронашле скриени дезертери, четничките разбојници почнале да ги измачуваат жените Катерина Миткова, Гуна Камчева и Зоја Манева. И трите биле мачени, тегнети за рацете, нозете и вратот и истовремено ги тепале со стап во половините, поради што и умреле по извесно време во големи маки. Најмногу била тепана Катерина Миткова затоа што од нејзиното семејство: мажот ѝ исто, деверот Костадин и внукот Славчо Митков побегнале во Струмица. Четниците и жандармите на Катерина и ја прекинале половината.[5]
По ова злосторство, српските злосторници го продолжиле патот за селото Гарван. За да не губат во време, заложниците од Пиперево и од Брест ги затвориле во манастирот „Свети Ѓорѓи”. Во манастирот заложниците биле изложени на секакви насилства. Заедно со нив била измачувана и служителката во манастирот Стојанка Велјанова, родум од с. Гарван. Заложниците биле тепани, удирани во ѕидовите, им сечеле делови од телото и ги давеле со сопственото месо и слично. Во вечерните часови меѓу 15 и 16 февруари 1915 година, недотепани, живи биле зариени во дупка под една стена до изгорениот манастир. Заедно со нив биле испотепани и Иван Илиев, Христо Андонов и Коце Јанев од селото Гарван. Покрај овие, на 15 и 16 февруари биле тепани до смрт 17 мажи и жени од село Гарван.[5]
Стопанство
[уреди | уреди извор]
Атарот на селото зафаќа простор од 8,3 километри квадратни. На него преовладуваат шумите на површина од 304,9 хектари, на обработливото земјиште отпаѓаат 258,2 хектари и на пасиштата 220,3 хектари.[3]
Селото, во основа, има полјоделско-шумарска функција.[3]
Во атарот на селото Брест се наоѓа новоизградениот рудник „Боров Дол“.
Население
[уреди | уреди извор]
|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија, Етнографија и статистика“) од 1900 година, во Брест живееле 230 жители, сите Македонци.[6]
Според егзархискиот секретар Димитар Мишев, („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 година во Брест имало 184 жители, сите Македонци под врховенството на Бугарската егзархија.[7]
Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралството Југославија од 1931 година, селото имало 150 Македонци.[8]
Селото е мало, во фаза на раселување. Во 1961 година селото броело 181 жител, а во 1994 година бројот се намалил на само 30 жители, македонско население.[3]
Според пописот од 2002 година, во селото живееле 32 жители, сите Македонци.[9]
Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 8 жители, сите Македонци.
Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:
| Година | 1900 | 1905 | 1948 | 1953 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 1994 | 2002 | 2021 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Население | 230 | 184 | 175 | 187 | 181 | 157 | 87 | 42 | 30 | 32 | 8 |
- Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.[10]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.[11]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.[12]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.[13]
Самоуправа и политика
[уреди | уреди извор]На крајот од XIX век, Брест било село во Штипската Каза на Отоманското Царство.
Селото влегува во рамките на Општина Штип, една од ретките општини која не била променета при новата територијална поделба на Македонија во 2004 година. Во периодот од 1996-2004 година, селото било во рамките на некогашната Општина Штип.
Во периодот 1957-1996 година, селото се наоѓало во рамките на големата Општина Штип. Во периодот од 1955 до 1957 година, селото влегувало во рамките на тогашната општина Лакавица.
Во периодот 1952-1955, селото било дел од тогашната општина Лакавица, во која покрај селото Брест се наоѓале селата Балталија, Гарван, Горачино, Загорци, Лакавица, Лесковица, Липов Дол, Љуботен, Ново Село, Пиперово, Пухче, Скоруша, Степанци, Суво Грло, Танатарци, Чифлик и Шопур. Во периодот 1950-1952, селото било дел од некогашната општина Лесковица, во која влегувале селата Брест, Лесковица, Ново Село, Пиперово и Суво Грло.
Избирачко место
[уреди | уреди извор]Во селото се наоѓа избирачкото место бр. 2309 според Државната изборна комисија, сместено во простории на приватна куќа.[14]
На претседателските избори во 2019 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 14 гласачи.[15] На локалните избори во 2021 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 13 гласачи.[16]
Културни и природни знаменитости
[уреди | уреди извор]- Археолошки наоѓалишта[4]
- Крундилов Дол - населба од доцноантичкото време;
- Плоча - средновековно градиште;
- Црква Св. Пантелеј - средновековна црква; и
- Шумнати Рид - викус од доцноантичкото време.
- Цркви[17]
- Црква „Св. Атанасиј“ — главна селска црква; и
- Црква „Св. Пантелејмон“ — главна манастирска црква, подигната во 1923 врз постари темели.[4]
- Манастири
- Брестечки манастир - манастир во близина на селото.
- Споменици
- Спомен-плоча на НОБ на чешмата кај манастирот
- Реки[18]
- Маденска Река - река во близина на селото
-
Воздушен поглед на манастирот -
Маденска Река во близина на селото -
Главната селска црква „Св. Атанасиј“ -
Манастирската црква „Св. Пантелејмон“
Галерија
[уреди | уреди извор]-
Селските гробишта -
Распадната куќа во Брест -
Селските гробишта -
Чешма кај Брест -
Куќи во Брест -
Поглед на рудникот „Боров Дол“
Поврзано
[уреди | уреди извор]Наводи
[уреди | уреди извор]- ↑ „Пописна слика на населените места во Македонија, Попис 2021“. Државен завод за статистика. Посетено на 22 декември 2022.
- ↑ Иванова, Олга (2014). Речник на имињата на населените места во Р Македонија : (Б,Ѓ,Е,Ј,Н,Р,Т,Ќ,У,Ф,Х,Џ,Ш). Скопје: Институт за македонски јазик „Крсте Мисирков“. стр. 73. ISBN 978-608-220-026-2.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 Панов, Митко (1998). Енциклопедија на селата во Република Македонија (PDF). Скопје: Патрија. стр. 39. Посетено на 16 февруари 2025.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Грозданов, Цветан; Коцо, Димче; и др. (1996). Археолошка карта на Република Македонија. Т. 2. Скопје: МАНУ. стр. 429. ISBN 9989-649-28-6.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Галев, М-р Димитар (1991). Белиот терор во Југоисточна Македонија 1912–1941 година; Книга прва. Штип: Друштво на наука и уметност. стр. 674–675.
- ↑ Кънчов, Васил. „Македония. Етнография и статистика“. София, 1900, стр. 231.
- ↑ Brancoff, D.M. "La Macédoine et sa Population Chrétienne". Paris, 1905, pp. 134-135.
- ↑ „200K Volkstumskarte Jugoslawien“.
- ↑ „Попис на Македонија“ (PDF). Завод за статистика на Македонија. 2002. Посетено на 16 февруари 2025.
- ↑ К’нчов, Васил. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900
- ↑ Brancoff, D.M. „La Macédoine et sa Population Chrétienne“. Paris, 1905.
- ↑ „Население по возраст и по пол, по населени места, според пописите спроведени во Република Македонија по Втората светска војна“. Државен завод за статистика.
- ↑ „Вкупно резидентно население на Република Северна Македонија според етничката припадност, по населени места, Попис, 2021“. Државен завод за статистика.
- ↑ „Описи на ИМ“. Архивирано од изворникот на 2023-08-17. Посетено на 6 ноември 2019.
- ↑ „Претседателски избори 2019“. Архивирано од изворникот на 2019-12-29. Посетено на 6 ноември 2019.
- ↑ „Резултати“. Државна изборна комисија. Посетено на 16 февруари 2025.
- ↑ Јелена Павловска, Наташа Ниќифоровиќ и Огнен Коцевски (2011). Валентина Божиновска (уред.). Карта на верски објекти во Македонија. Менора - Скопје: Комисија за односи во верските заедници и религиозните групи. стр. 27. ISBN 978-608-65143-2-7.
- ↑ Петрушевски, Илија; Маркоски, Благоја (2014). Реките во Република Македонија (PDF). Скопје: Геомап. стр. 46. ISBN 978-9989-2117-6-8.
Надворешни врски
[уреди | уреди извор]
| |||||||||||||||||||||
_1941.jpg){kind=link}