Бенксови Острови
Бенксовите Острови (англиски: Banks Island, бислама Bankis ) се група острови во северниот дел на Вануату . Заедно со Торесовите Острови на нивниот северозапад, тие ја сочинуваат најсеверната провинција Торба . Групата острови лежи околу 40 км северно од Маево, и ги вклучува Гава и Вануа Лава, два од 13-те најголеми острови во Вануату. Во 2009 година, островите имале население од 8.533. [1] Комбинираната површина на островската група е 780 километри квадратни.
Географија
[уреди | уреди извор]Најголемиот остров е Гава (порано наречена Санта Марија), кој има нерамен терен, кој се издига до планината Гарат, активен вулкан во центарот на островот. Слатководното езеро Летас на Гауа, во неговиот вулкански кратер, е најголемото езеро во Вануату. Малку помал остров во групата, Вануа Лава, е повисок. Исто така има активен вулкан: планината Суретамат. На исток од Вануа Лава се наоѓаат две островчиња во групата, Равенга и Квакеа. Сола, главниот град на провинцијата, се наоѓа на Вануа Лава. Третиот по големина остров во групата, Урепарапара (исто така познат како Парапара), е стар вулкански конус кој е пробиен од морето, формирајќи залив, познат како Заливот на Нуркачите, на неговиот источен брег.
Острови
[уреди | уреди извор]| остров | површина (км2) | население | центар | врв | висина (метри) | општина | координати |
| Вот Танде | 0.24 | - | - | ... | 76 | Моту Лава | 13°15′33″S 167°38′34″E / 13.25917°S 167.64278°E |
| Урепарапара | 39 | 437 | Леј | Товлап | 764 | Урепарапара | 13°32′S 167°20′E / 13.533°S 167.333°E |
| Вануа Лава | 330 | 2623 | Сола | Суретамате | 921 | Вануа Лава | 13°48′S 167°28′E / 13.800°S 167.467°E |
| Мота | 9.5 | 683 | Веверао | Таве | 411 | Мота | 13°51′S 167°42′E / 13.850°S 167.700°E |
| Мота Лава | 31 | 1451 | Лахлап | Тунтог | 243 | Мотра Лава | 13°39′S 167°42′E / 13.650°S 167.700°E |
| Ра | 0.5 | 189 | Ра | ... | ... | Мота Лава | 13°43′S 167°37′E / 13.717°S 167.617°E |
| Мерелава | 15 | 647 | Тасмате | Теу | 833 | Мере Лава | 14°27′S 168°4′E / 14.450°S 168.067°E |
| Гава | 330 | 2491 | Џолап | Гхарат | 767 | Гава | 14°15′54″S 167°31′12″E / 14.26500°S 167.52000°E |
| Мериг | 0.5 | 12 | Леволвол | ... | 125 | Мерелава | 14°19′S 167°48′E / 14.317°S 167.800°E |
| Ровански Острови | 0.1 | - | - | ... | 2 | Мота Лава | 13°37′S 167°31′E / 13.617°S 167.517°E |
| Бенксови Острови | 780 | 8.533 | Сола | Суретамате | 921 | 6 општини[2] | 13°55′S 167°34′E / 13.917°S 167.567°E |
Економија
[уреди | уреди извор]Основната економска активност е егзистенцијално земјоделство, иако копра, кафе и (на Гава) какао се одгледуваат за извоз. Наслагите на сулфур на планината Суретамат на Вануа Лава порано биле работени од француска компанија. Туризмот е се поважен на островите до кои може да се стигне со авион.
Транспорт
[уреди | уреди извор]Постојат аеродроми на Мота Лава, Вануа Лава и Гауа, кои ги опслужува Ер Вануату, кој оперира неколку летови секоја недела и Ер Такси Вануату по барање. Бродовите доаѓаат на овие острови, главно за да ги подигнат производите што се извезуваат, но земаат и патници.
Историја
[уреди | уреди извор]Како и остатокот од Вануату, островите Бенкс првпат биле населени во околу 12 век п.н.е. од австронезиски морепловци кои припаѓаат на културата Лапита . Археолозите пронашле антички обсидијан во Моталава, Вануа Лава и Гауа, а на Моталава пронашле керамика од Лапита. [3] [4]
Помеѓу 25 и 29 април 1606 година, островите станале првиот дел од Вануату што бил откриен од европски истражувач: шпанска експедиција предводена од португалскиот истражувач Педро Фернандез де Кирос пловела покрај Мерелава и застанала во Гава пред да стигне на Еспириту Санто и да воспостави краткотрајна колонија таму. Мерелава бил означена како Сан Маркос, Мота Лава како Лагримас де Сан Педро (Солзите на Свети Петар), Вануа Лава како Портал де Белен (стабилна во Витлеем) и Гава како Санта Марија .
Капетанот Џејмс Кук го истражувал Вануату во 1774 година и верувал дека го видел целиот синџир, но не ги видел островите. Тие беа истражени од Вилијам Блај, од британската морнарица, и именувани по неговиот покровител, Сер Џозеф Бенкс . Тие беа наведени од Метју Флиндерс . Лава Вануа првпат бил истражен од новозеландскиот епископ, Џорџ Август Селвин во 1859 година.
Јазици
[уреди | уреди извор]| Островот | Јазик | # говорници |
|---|---|---|
| Урепарапара | лехалиски јазик | 200 |
| Урепарапара | лејопски јазик | 240 |
| Моталава | воловски јазик | 1 |
| Моталава | мвотлапски јазик | 2100 година |
| Вануа лава | лемерички јазик | 2 |
| Вануа лава | верански јазик | 500 |
| Вануа лава | вурески јазик | 2000 година |
| Вануа лава | мвесенски јазик | 10 |
| Мота | мотански јазик | 750 |
| Гава | нумејски јазик | 700 |
| Гава | дорички јазик | 300 |
| Гава | короански јазик | 250 |
| Гава | oлратски јазик | 3 |
| Гава | лаконски јазик | 800 |
| Мерелава | мверлапски јазик | 1100 |
Белешки
[уреди | уреди извор]- ↑ „2009 National Census of Population and Housing: Summary Release“ (PDF). Vanuatu National Statistics Office. 2009. Посетено на Nov 23, 2010.
- ↑ Citypopulation: Vanuatu: Verwaltungsgliederung
- ↑ Bedford & Spriggs (2008)
- ↑ Reepmeyer (2009)
Наводи
[уреди | уреди извор]- Bedford, Stuart; Spriggs, Matthew (2008). „Northern Vanuatu as a Pacific Crossroads: The Archaeology of Discovery, Interaction, and the Emergence of the "Ethnographic Present"“ (PDF). Asian Perspectives. 47 (1): 95–120. doi:10.1353/asi.2008.0003. ISSN 1535-8283. Посетено на 2019-02-01.
|hdl-access=бара|hdl=(help). - François, Alexandre (2011), „Social ecology and language history in the northern Vanuatu linkage: A tale of divergence and convergence“ (PDF), Journal of Historical Linguistics, 1 (2): 175–246, doi:10.1075/jhl.1.2.03fra.
- François, Alexandre (2012), „The dynamics of linguistic diversity: Egalitarian multilingualism and power imbalance among northern Vanuatu languages“ (PDF), International Journal of the Sociology of Language (214): 85–110, doi:10.1515/ijsl-2012-0022.
- Reepmeyer, Christian (2009). „The obsidian sources and distribution systems emanating from Gaua and Vanua Lava in the Banks Islands of Vanuatu“. Canberra, ACT: Australian National University..