Баниште
| Баниште | |
  Баниште | |
| Координати 41°33′33″N 20°31′45″E / 41.55917° СГШ; 20.52917° ИГДКоординати: 41°33′33″N 20°31′45″E / 41.55917° СГШ; 20.52917° ИГД | |
| Општина |  Дебар
|
| Население | 90 жит. (поп. 2002) |
| Надм. вис. | 1422 м |
|
Баниште на општинската карта  | |
Баниште или Бањиште — село во Општина Дебар, во околината на градот Дебар. Познато е по надалеку прочуените Дебарски Бањи.
Географиja и местоположба[уреди | уреди извор]
Селото се наоѓа во областа Горен Дебар во Западна Македонија. Селото е на југозападните падини на Дешат. Од градот Дебар е оддалечено 6,5 километри во северен правец.
Историja[уреди | уреди извор]
Баниште за прв пат е споменато во Опширниот пописен дефтер од 1467 година, а Јохан Хан го споменал во свој патопис од 1863 година, каде детално и ги опишал бањите во селото. Според еден сочуван натпис со арапско писмо кој претходно се наоѓал на еден од објектите, а денес се чува во просториите на хотелот, како сопственик и добротвор се споменува имаето на Хаџи Муџидин Илхами, син на Сулејман, потомок на семејството Орук-заде и годината кога најверојтано објектите биле и градени, 1213 по хиџра, односно 1798-1799 година.
Според податоците од 1873 година, селото имало 50 домаќинства со 94 жители христијани (Македонци).[1] Според податоците на Васил К’нчов од 1900 година, селото имало 300 жители христијани (Македонци).[2] Селото било познато и како Баница.
Економија[уреди | уреди извор]
Значаен стопански објект во селото е Бања Баниште - дел на Дебарски Бањи, бањски центар во селото.
Демографија[уреди | уреди извор]
Според статистиката на Васил К'нчов („Македониja, Етнографиja и статистика“) од 1900 година, во Баниште живееле 300 жители, сите Македонци.[3]
Според секретарот на бугарската егзархија Димитар Мишев, („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 година во Баниште имало 320 Македонци, егзархисти.[4]
Според пописот од 2002 година, во селото Баниште живеат 90 жители, од кои 80 Албанци и 10 Македонци.[5]
На табелата е прикажан националниот состав на населението низ сите пописни години:[6]
| Години | Македонци | Албанци | Турци | Роми | Власи | Срби | Бошњаци | Ост. | Вкупно |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1948 | — | — | — | — | — | — | — | — | 219 |
| 1953 | 229 | 42 | — | — | — | 10 | — | 1 | 282 |
| 1961 | 131 | 70 | — | — | — | 4 | — | — | 205 |
| 1971 | 58 | 116 | — | — | — | — | — | — | 174 |
| 1981 | 27 | 159 | — | — | — | — | — | — | 186 |
| 1994 | 13 | 182 | — | — | — | — | — | — | 195 |
| 2002 | 10 | 80 | — | — | — | — | — | — | 90 |
Родови[уреди | уреди извор]
Баниште е македонско-албанско село.
Според истражувањата од 1954 година, родови во селото биле:
Македонски
- Тунчовци или Танасковци (4 к.), Нелковци или Неделковци (1 к.), Јаќовци (2 к.), Марковци (1 к.), Мерџановци или Томовци (1 к.), Мазниковци (4 к.) и Стефановци (3 к.) сите наведени родови се староседелски. Во родот Марковци имало еден призетен човек од Србија.
- Влаовци (5 к.) потекнуваат од предок Влав. Овде се доселиле околу 1845 година, но не знаат точно од каде, а и не знаат за најстариот предок дали зборел влашки.
- Мандаловци или Милошовци (1 к.) доселени се од блиското село Коњари
- Таранешовци или Јакововци (2 к.) доселени се од селото Селокуќи, т.е од еден негов дел.
- Голеиштани (1 к.) доселени се во 1885 година од селото Голеишта во Голо Брдо, денес во Албанија.
Албански
- Содоловци (2 к.) доселени се од селото Суви Дол во околината на Пешкопеја во Албанија.
- Перчевци (1 к.) доселени се после 1912 година од селото Омежа во Малесија, во Албанија.
- Ибраимовци (1 к.) доселени се од некое село во областа Гора во Косово. Порано зборувале македонски.
- Радоешки (2 к.) доселени се од селото Радоешта во Голо Брдо, во Албанија.
- Лешовци (3 к.) доселени се од местото Леш во Албанија.
- Мајтара (1 к.) доселени се од селото Мајтар во околината на Пешкопеја.[7]
Општествени институции[уреди | уреди извор]
- Цркви[8]
- Црква „Св. Димитриј“ - црква од 19 век;
- Црква „Св. Јован“ - црква од 20 век;
- Црква „Св. Илија“ - руинирана црква од 14 век;
Културни и природни знаменитости[уреди | уреди извор]
- Археолошки локалитети[9]
- Краста - средновековна црква и некропола;
- Ров - средновековна некропола;
- Арбановци - средновековна некропола;
Личности[уреди | уреди извор]
- Трифон Ангелов (1872 - ?) - револуционер[10]
- Воислав Илиќ - поет и раскажувач, доктор на филолошки науки, литературен критичар и историчар.
Иселеништво[уреди | уреди извор]
Од ова село има многу иселено муслиманско и православно население. До 1954, од македонското население иселеници има во Софија, Скопје, Лом, Белград, Дебар, итн. Највеќе иселени во Скопје и Софија.[7]
Големо иселеништво има и после 1954 година, така да македонско население речиси и да нема повеќе во селото.
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ „Македония и Одринско. Статистика на населението от 1873 г.“ Македонски научен институт, София, 1995, стр.170-171.
- ↑ Кънчов, В. Македония. Етнография и статистика, София, 1900, с.249
- ↑ Васил Кънчов. „Македония. Етнография и статистика“. София, 1900, стр.249.
- ↑ D.M.Brancoff. "La Macédoine et sa Population Chrétienne". Paris, 1905, р.152-153.
- ↑ http://www.stat.gov.mk/publikacii/knigaX.pdf Попис во Македонија 2002. - Книга 10.
- ↑ http://www.stat.gov.mk/publikacii/knigaX.pdf Попис во Македонија 2002. - Книга 10.
- ↑ 7,0 7,1 Русиќ, Бранислав. Поље Дебарско.
- ↑ „Цркви во Дебарко-реканската парохија“ (македонски). Дебарско-кичевска епархија. конс. 2011-02-25.
- ↑ Коцо, Димче (1996). Археолошка карта на Република Македонија. Скопје: МАНУ. ISBN 9789989101069
- ↑ „Македоно-одринското опълчение 1912-1913 г. Личен състав“, Главно управление на архивите, 2006, стр.34.
Поврзано[уреди | уреди извор]
Надворешни врски[уреди | уреди извор]
 |
„Баниште“ на Ризницата ? |
- Сателитска снимка на Бањиште на Google Maps.
- Бањите од Баниште предложени и за европска заштита - репортажа на Утрински Весник (петок, 25 февруари 2011)
 |
Оваа статија за поврзана со Македонија е никулец. Можете да помогнете со тоа што ќе ја проширите. |
| ||||||||||||
