Антифашистички фронт на жените на Југославија




Антифашистички фронт на жените (АФЖ) — женска политичка организација основана на 6 декември 1942 година во Босански Петровац на Првата земска конференција на жените. Поздравниот говор го одржал командантот на Народноослободителната војска и партизанските одреди на Југославија, Јосип Броз Тито.
Основање и причини за основање
[уреди | уреди извор]Уште пред Втората светска војна, жените се залагале за мир, односно биле против разни облици на тоталитаризмам. За време на војната тие се организирале во рамките на антифашистичкото движење и ја зајакнале својата положба, што го потврдуваат и првите документи на Врховниот штаб на Народноослободителната и доброволната војска на Југославија, кој во тоа време ја имал врховната власт во ослободените територии и во НОД. Во различни документи на жените им биле потврдено активното и пасивни избирачки права, кои тие веќе ги имале во 1941 година. користени за време на изборите за народноослободителните комитети како нови власти. Жените почнаа масовно да се приклучуваат на НОП како војници, медицински сестри, политичари и претставници.
Разни женски организации, кои се основани од 1941 година. под разни имиња се поврзувале и на пошироки простори, па 6. декември 1942 година Првата Земја конференција на жените се одржа во На таа конференција учествуваа 166 делегати од сите делови на Југославија, освен од Македонија, бидејќи не се појавија поради далечина и воено безбедносни причини. Тогаш бил основан Женскиот антифашистички фронт со цел да ги мобилизира жените да им помогнат на единиците на НОВ, да им помогнат на партизанските власти, да учествуваат во вооружени и диверзантски акции и да развијат т.н. братство и единство меѓу жените.
Улогата на АФЖ во Втората светска војна
[уреди | уреди извор]АФЖ имаше значајна улога во Втората светска војна . Во НОВЈ на различни начини учествувале околу 2.000.000 жени. Во воените единици имало 110.000 жени. За време на војната, 2.000 жени станале офицерки. Комитите на АФЖ собирале облека за НОВ, се грижеле за деца, ранети војници и се занимаваа со земјоделски работи, а жените во првите редови работеле како медицински сестри.
Загуби на АФЖ
[уреди | уреди извор]Од 305.000 загинати борци на 25.000 биле жени, а од 405.000 ранети 40.000 биле жени.
АФЖ по војната
[уреди | уреди извор]Прашањето за правна еднаквост не било поставено, бидејќи жените веќе постигнале одредени права преку нивното учество во Народноослободителното движење. Сè што е запишано во подоцнежните устави на „нова“ Југославија и во разни закони по Фочанските прописи за начелата на еднаквост е резултат на борбата на самите жени во феминистичките и антифашистичките женски организации пред војната, како како и нивната борба за време на војната.
АФЖ бил активен во отстранување на последиците од војната, поттикнување на воспитување и образование, изградба на нови станбени згради, културна дејност итн. Посебно внимание му било посветено на образованието на женските деца и на борбата против дискриминацијата и сегрегацијата на жените.
Укинување
[уреди | уреди извор]Антифашистичкиот фронт бил укинат со независна одлука на четвртиот конгрес на Антифашистичкиот фронт на жените (26-28 септември 1953 година) во Белград, кога била донесена одлуката за промена на името во Сојуз на женските друштва на Југославија и за пристапување на Социјалистичкиот сојуз на работникот на Југославија. На фронтот му бил префрлано за „претерано ангажирање во политичка работа“.