Прејди на содржината

Андерс Густаф Екеберг

Од Википедија — слободната енциклопедија
Андерс Густаф Екеберг
Роден(а)16 јануари 1767
Стокхолм, Шведска
Починал(а)11 февруари 1813 (46 г.)
Упсала, Шведска,
Познат потантал

Андерс Густаф Екеберг (16 јануари 1767 година во Стокхолм, Шведска – 11 февруари 1813 година во Упсала, Шведска) — шведски аналитички хемичар кој го открил танталумот во 1802 година.[1][2][3][4] Тој бил глув.[5]

Образование

[уреди | уреди извор]

Екеберг бил шведски научник, математичар и експерт за грчка литература. Неговиот татко, Џозеф Ерик Екеберг, бил бродоградител. Неговиот вујко бил Карл Густаф Екеберг.[1]

Екеберг посетувал училиште во Калмар, Седерокра, Вестервик и Карлскрона. Тој бил надарен студент и се запишал на Универзитетот во Упсала во 1784 година, а дипломирал во 1788 година. Неговата теза се однесувала на екстракција на масла од семиња.[1] Во 1789 и 1790 година, тој патувал и студирал во Германија, слушајќи го предавањето на Мартин Хајнрих Клапрот во Берлин, како и на Кристијан Еренфрид Вајгел во Грајфсвалд.[6]

Во 1794 година, Андерс Густав Екеберг започнал да предава во Упсала. Тој бил поддржувач на предлозите на Антоан Лавоазје за систематизирање на хемиската номенклатура. Во 1795 година тој и Пер фон Афзелиус ја објавиле првата статија за воведување на современите имиња за хемиски елементи како што се водород, азот и кислород во шведскиот јазик,[1] наречена „За сегашната состојба на хемиските науки“.[6]

Бил доцент по хемија во 1794 година и експериментатор (лаборант) во 1799 година, работејќи како демонстратор во лабораторијата на Торберн Бергман.[7] Во 1798 година држел предавање за теоријата на согорување. Во 1799 година, тој бил избран за член на Кралската шведска академија на науките.[1]

Екеберг имал лошо здравје во текот на целиот живот. За време на неговото детство, силната настинка му го нарушила слухот, кој со текот на годините бил дополнително ослабен, така што ги попречувало неговите наставни активности. Последователно, експлозија на гас го заслепила на едното око.[8]

Екеберг бил претставен од неговите пријатели и студенти како љубезен и нежен човек. Починал, неженет, на 46-годишна возраст.[9]

Истражување

[уреди | уреди извор]
Минерал интротанталит од Итерби
Елементот тантал

Екеберг анализирал голем број минерали пронајдени во Итерби и Фалун. Во 1802 година тој анализирал примероци на танталит од Кимито, Финска, и на итротанталит од Итерби, Шведска. Тој е заслужен за пронаоѓањето на елементот тантал во двете.[1]

Екеберг го нарекол новиот елемент по митскиот старогрчки полубог Тантал. Според легендата, тој бил осуден на вечна фрустрација, кога морал да застане во вода до вратот, но водата се повлекувала постојано додека се обидувал да пие.[10]

Андерс Густаф Екеберговата танталова награда

[уреди | уреди извор]

Во 2018 година, Меѓународниот студиски центар Тантал-Ниобиум ја основале наградата Андерс Густаф Екеберговата танталова награда („Екебергова награда“), годишна награда за признавање на извонредноста во истражувањето на танталот. Наградата ќе ја зголеми свесноста за многуте уникатни својства на производите од тантал и за апликациите во кои тие се истакнуваат.[11] Воведниот добитник на наградата Екеберг бил Јури Фримен, за неговата книга „Кондензатори базирани на тантал и ниобиум“ (Спрингер, 2018).[12][13]

  1. 1 2 3 4 5 6 Weeks, Mary Elvira (1956). The discovery of the elements (6th. изд.). Easton, PA: Journal of Chemical Education.
  2. ↑ Marshall, James L.; Marshall, Virginia R. (2013). „Rediscovery of the Elements: Columbium and Tantalum“ (PDF). The Hexagon: 20–25. Посетено на 30 December 2019.
  3. ↑ „The Discovery of the Elements: VII. Columbium, Tantalum, and Vanadium“. Journal of Chemical Education. 9 (5): 863–884. 1932. Bibcode:1932JChEd...9..863W. doi:10.1021/ed009p863. - subscription required
  4. ↑ Academie-Adjuncten och Chemie-Labratorn i Upsala (1812). „Mag. And. Gust. Ekebergs Biographie“. Kungliga Svenska Vetenskapsakademiens Handlingar (шведски). 23: 276–280.
  5. ↑ Lang, Harry G. (June 2002). „Book Review“. Isis. 93 (2): 356–357. doi:10.1086/345053. JSTOR 10.1086/345053.
  6. 1 2 Lundgren, Anders (1988). „The New Chemistry in Sweden: The Debate That Wasn't“. Osiris. 4 The Chemical Revolution: Essays in Reinterpretation: 146–168. doi:10.1086/368676.
  7. ↑ Debus, Allen G. (1968). World Who's who in Science: A Biographical Dictionary of Notable Scientists from Antiquity to the Present. Marquis-Who's Who. стр. 516.
  8. ↑ Jorpes, J. Erik (1966) Jac. Berzelius – his life and work; translated from the Swedish manuscript by Barbara Steele. Stockholm: Almqvist & Wiksell, 1966. (Reissued by University of California Press, Berkeley, 1970 ISBN 0-520-01628-9)
  9. ↑ Lang, Harry G.; Meath-Lang, Bonnie (1995). Deaf Persons in the Arts and Sciences: A Biographical Dictionary. Rochester Institute of Technology. стр. 112–114. ISBN 9780313291708. Посетено на 7 December 2019.
  10. ↑ „Early history“. Tantalum-Niobium International Study Center (T.I.C.). Архивирано од изворникот на 2025-01-21. Посетено на 7 December 2019.
  11. ↑ „The Anders Gustaf Ekeberg Tantalum Prize“. Tantalum-Niobium International Study Center (T.I.C.). Архивирано од изворникот на 2023-01-31. Посетено на 7 December 2019.
  12. ↑ „Ekeberg TIC Prize 2018 Winner Announced: Dr Yuri Freeman for "Tantalum and Niobium-Based Capacitors"“. Passive Components. September 11, 2018. Посетено на 7 December 2019.
  13. ↑ „Milestone For Tantalum & Niobium Industry“. EXOTech. September 21, 2018. Посетено на 7 December 2019.

Надворешни врски

[уреди | уреди извор]
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Андерс_Густаф_Екеберг&oldid=5369664“