Алифатично соединение

Нециклично алифатично/нераоматично соединение (бутан)

Циклично aliphatic/нераоматично соединение (циклобутан)

Алифатично соединение или алифатско соединение (од старогрчки: ἄλειφαρ, алифар = „масло“) — неароматични соединенија сочинети од јаглерод и водород. Можат да бидат заситени како хексанот или незаситени како хексенот и хексинот. Отвореноланчените соедненија, било да се прави или разгранети^[1], кои не содржат никакви прстени секогаш се алифатични. Цикличните соединенија можат да бидат алифатични ако не се ароматични.^[2]

Структура[уреди | уреди извор]

Овие соединенија можат да бидат заситени, сврзани со единечни врски (алкани) или незаситени со двојни врски (алкени) или тројни врски (алкини). Доколку други елементи (хетероатоми) се сврзани во јаглеродниот ланец, од кои најчести се кислородот, азотот, сулфурот и хлорот, соединението повеќе не е јаглеводород, и затоа повеќе не е алифатично.

Најмалку сложеното алифатично соеединение е метанот (CH₄).

Својства[уреди | уреди извор]

Највеќето алифатични соединенија се запаливи, овозможувајќи ја употребата на јаглеводороди какоas гориво, како метанот во Бунзенови пламеници и течен природен гас (ТПГ) и етин (ацетилен) во заварувањето.

Примери за алифатични соединенија[уреди | уреди извор]

Најважните алифатични соединенија се:

n-, изо- и циклоалкани (заситени јаглеводороди)
n-, изо- и циклоалкени и -алкини (незаситени јаглеводороди).

Вани примери за нискомолекуларни алифатични соединенија се наведени во списокто подолу (подредени по бројот на јаглеродни атоми):

Формула	Назив	Хемиска класа
CH 4	Метан	алкан
C 2H 2	Ацетилен	алкин
C 2H 4	Етилен	алкен
C 2H 6	Етан	алкан
C 3H 4	Пропин	алкин
C 3H 6	Пропен	алкен
C 3H 8	Пропан	алкан
C 4H 6	1,2-бутадиен	диен
C 4H 6	1-бутин	алкин
C 4H 8	1-бутен	алкен
C 4H 10	Бутан	алкан
C 6H 10	Циклохексен	циклоалкен
C 5H 12	n-пентан	алкан
C 7H 14	Циклохептан	циклоалкан
C 7H 14	Метилциклохексан	циклохексан
C 8H 8	Кубан	призман, платонски јаглеводород
C 9H 20	Нонан	алкан
C 10H 12	Дициклопентадиен	диен, циклоалкен
C 10H 16	Феландрен	терпен, диен, циклоалкен
C 10H 16	α-терпинен	терпен, диен, циклоалкен
C 10H 16	Лимонен	терпен, диен, циклоалкен
C 11H 24	Ундекан	алкан
C 30H 50	Сквален	терпен, полиен
C 2nH 4n	Полиетилен	алкан