Прејди на содржината

Џон Форбс Неш

Од Википедија — слободната енциклопедија
Џон Форбс Неш
Неш во 2000-тите
Роден(а)13 јуни 1928(1928-06-13)
Блуфилд, Западна Вирџинија, САД
Починал(а)23 мај 2015(2015-05-23) (возр. 86)
Монро Тауншип, Њу Џерси, САД
Полиња
Установи
Теза„Некооперативни игри“ (1950)
Докторски менторАлберт В. Такер
Познат по
Поважни награди
СопружникАлисија Неш
(в.1957 - р.1963)
(в. 2001 - сообр. несреќа 2015)
Деца2

Џон Форбс Неш (англиски: John Forbes Nash, Jr.), (Блуфилд, Западна Вирџинија, 13 јуни 1928 - Монро Тауншип, Њу Џерси, 23 мај 2015) — американски математичар кој се занимавал со теоријата на игри, диференцијалната геометрија и делумно со диференцијални равенки, како виш истражувачки математичар на Универзитетот Принстон.[1] [2] Ја добил Нобеловата награда за економија во 1994 година.

Во 1958 година покажувал знаци на шизофренија. Во 1959 година бил примен во болницата Меклин, каде што му била дијагностицирана параноидна шизофренија со депресија и ниска самодоверба. Се вратил во Принстон во 1960 година. Престанал да зема антипсихотични таблети во 1970 година по своја слободна волја, и со поддршка на неговата сопруга Алисија никогаш повеќе не покажал знаци на болеста. За него е снимен филмот „Прекрасен ум“.[3][4][5] По него е именуван Нешовиот еквилибриум. Во 2015 година ја добил Абеловата награда.

Џон Неш и неговата сопруга Алисија загинале во сообраќајна несреќа во Њу Џерси на 23 мај 2015 година, кога таксито во кое се возеле било удрено од друг автомобил.

Детство, младост и образование

[уреди | уреди извор]

Џон Форбс Неш Помладиот е роден на 13 јуни 1928 година во Блуфилд, Западна Вирџинија. Неговиот татко и имењак, Џон Форбс Неш Постариот, бил електроинженер во Апалачката електрична компанија. Неговата мајка, Маргарет Вирџинија (родена Мартин) Неш, била учителка пред да се омажи. Бил крстен во епископската црква.[6] Имал помлада сестра Марта (родена на 16 ноември 1930 година).[7]

Неш одел во градинка и во јавно училиште, а учел од книгите што му ги дале неговите родители и баба и дедо. Родителите на Неш барале можности да го надополнат образованието на нивниот син и договориле да посетува напредни курсеви по математика на местен колеџ за време на неговата последна година од средно училиште. Студирал на Карнегиевиот технолошки институт (кој подоцна станал Универзитет Карнеги Мелон) со целосна стипендија на Џорџ Вестингхаус, првично се занимавал со хемиско инженерство. Преминал на хемија и конечно, по совет на неговиот учител Џон Лајтон Синџ, на математика. По дипломирањето во 1948 година, со диплома и магистратура по математика, Неш прифатил стипендија на Универзитетот Принстон, каде што продолжил докторски студии по математика и наука.[7]

Нешовиот советник и поранешен Карнегиев професор, Ричард Дафин, му напишал препорака за прием на Неш на Принстон, во која навел: „Тој е математички гениј“.[8][9] Неш, исто така, бил примен и на Универзитетот Харвард. Сепак, претседателот на одделението за математика на Принстон, Соломон Лефшец, му понудил стипендија „Џон С. Кенеди“, убедувајќи го Неш дека Принстон повеќе го цени. Понатаму, тој сметал дека Принстон е попогоден поради неговата близина до неговото семејство во Блуфилд. На Принстон, тој започнал да работи на својата теорија за рамнотежа, подоцна позната како Нешова рамнотежа.

Главни придонеси

[уреди | уреди извор]
Неш во ноември 2006 година на конференцијата за теорија на игри во Келн, Германија

Теорија на игри

[уреди | уреди извор]

Неш докторирал во 1950 година со дисертација со наслов Некооперативни игри од 28 страници и 2 наведени референци.[10][11]

Тезата, напишана под надзор на докторскиот ментор Алберт В. Такер, ја содржела дефиницијата и својствата на Нешовата рамнотежа, клучен концепт во некооперативните игри. Неш ја добил Нобеловата награда за економски науки во 1994 година.

Публикациите на Неш поврзани со концептот може да се најдат во следниве дела:

  • Nash, John Forbes (1950). „Equilibrium Points in N-person Games“. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 36 (1): 48–49. Bibcode:1950PNAS...36...48N. doi:10.1073/pnas.36.1.48. MR 0031701. PMC 1063129. PMID 16588946.
  • Nash, John Forbes (1950). „The Bargaining Problem“ (PDF). Econometrica. Econometric Society. 18 (2): 155–62. doi:10.2307/1907266. JSTOR 1907266. MR 0035977.
  • Nash, John Forbes (1951). „Non-cooperative Games“. Annals of Mathematics. Princeton, New Jersey: Princeton University. 54 (2): 286–95. doi:10.2307/1969529. JSTOR 1969529. MR 0043432.
  • Nash, John Forbes (1953). „Two-person Cooperative Games“ (PDF). Econometrica. Econometric Society. 21 (1): 128–40. doi:10.2307/1906951. JSTOR 1906951. MR 0053471.

Друга математика

[уреди | уреди извор]

Неш постигнал револуционерен напредок во областа на реалната алгебарска геометрија:

Неговата работа во математиката ја вклучува Нешовата теорема за вградување, која покажува дека секоја апстрактно Риманова многукратност може да се оствари изометриски како подмногукратност на Евклидов простор. Неш, исто така, дал значаен придонес во теоријата на нелинеарни параболични парцијални диференцијални равенки и во теоријата на сингуларитети.

За неговото дело Михаил Леонидович Громов напишал:

Неш решаваше класични математички проблеми, тешки проблеми, нешто што никој друг не можеше да го направи, па дури ни да замисли како да го направи. ... Но, она што Неш го открил за време на неговите конструкции на изометриски вградувања е далеку од „класично“ - тоа е нешто што води до драматична промена во нашето разбирање на основната логика на анализата и диференцијалната геометрија. Судејќи од класична перспектива, она што Неш го постигнал во своите дела е исто толку невозможно како и приказната за неговиот живот... Неговата работа на изометриски потопувања... отвори нов свет на математиката што се протега пред нашите очи во насоки сè уште непознати и кои сè уште чекаат да бидат истражени.[12]


Во Нешовиот животопис, „Прекрасен ум“, авторката Силвија Насар објаснува дека Неш работел на доказ за Хилбертовиот деветнаесетти проблем, теорема што вклучува елиптични парцијални диференцијални равенки, кога во 1956 година доживеал сериозно разочарување. Тој дознал дека италијанскиот математичар Енио де Џорџи објавил доказ само неколку месеци пред Неш да го формулира својот. Секој од нив тргнал по различен пат за да дојде до своето решение. Двајцата математичари се запознале во Курантовиот институт за математички науки на Њујоршкиот универзитет во летото 1956 година. Се шпекулирало дека доколку само еден го решел проблемот, ќе го добиел Филдсовиот медал како награда за доказот.

Во 2011 година, Националната агенција за безбедност ги декласификува писмата што Неш ги напишал во 1950-тите, во кои предложил нова машина за шифрирање-дешифрирање.[13] Писмата покажуваат дека Неш предвидел многу концепти на модерната криптографија, кои се засноваат на компјутерска цврстина.[14]

Документарци и видео-интервјуа

[уреди | уреди извор]
  • „Брилијантна лудост“ – Документарен филм на PBS American Experience[15]
  • Еден на еден – професор Џон Неш со Риз Кан. Ал Џезира англиски, 05.12.2009 ( part 1 , part 2 )

Наводи

[уреди | уреди извор]
  1. ↑ Goode, Erica (May 24, 2015). „John F. Nash Jr., Math Genius Defined by a 'Beautiful Mind,' Dies at 86“. The New York Times.
  2. ↑ „John F. Nash Jr. and Louis Nirenberg share the Abel Prize“. Abel Prize. March 25, 2015. Архивирано од изворникот на 16. 06. 2019. Посетено на 08. 08. 2022. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate=, |archive-date= (help)
  3. ↑ „Oscar race scrutinizes movies based on true stories“. USA Today. March 6, 2002. Посетено на January 22, 2008.
  4. ↑ „Academy Award Winners“. USA Today. March 25, 2002. Посетено на August 30, 2008.
  5. ↑ Yuhas, Daisy. „Throughout History, Defining Schizophrenia Has Remained A Challenge (Timeline)“. Scientific American Mind. Посетено на March 2, 2013.
  6. ↑ Nasar, Sylvia (1998). „Chapter One“. A Beautiful Mind. Simon & Schuster. ISBN 0-684-81906-6. Архивирано од изворникот на December 5, 2000.
  7. ↑ 7,0 7,1 Nash, John (1995) "John F. Nash Jr. – Biographical" from Les Prix Nobel. The Nobel Prizes 1994, Editor Tore Frängsmyr, [Nobel Foundation], Stockholm, 1952,
  8. ↑ „Nash recommendation letter“ (PDF). стр. 23. Архивирано од изворникот (PDF) на June 7, 2017. Посетено на June 5, 2015.
  9. ↑ Kuhn, Harold W.; Nasar, Sylvia (уред.). „The Essential John Nash“ (PDF). Princeton University Press. стр. Introduction, xi. Посетено на April 17, 2008.
  10. ↑ Nash, John F. (May 1950). „Non-Cooperative Games“ (PDF). PhD thesis. Princeton University. Архивирано од изворникот (PDF) на April 20, 2015. Посетено на May 24, 2015.
  11. ↑ Osborne, Martin J. (2004). An Introduction to Game Theory. Oxford, England: Oxford University Press. стр. 23. ISBN 0-19-512895-8.
  12. ↑ Nash, John Forbes Jr.; Rassias, M. Th. (2016). Open Problems in Mathematics. New York City: Springer Publishing. стр. xi–xiii.
  13. ↑ „2012 Press Release – National Cryptologic Museum Opens New Exhibit on Dr. John Nash“. National Security Agency. Посетено на July 30, 2022.
  14. ↑ „John Nash's Letter to the NSA; Turing's Invisible Hand“. February 17, 2012. Посетено на February 25, 2012.
  15. ↑ „Archived copy“. PBS. Архивирано од изворникот на February 18, 2017. Посетено на September 1, 2017.CS1-одржување: архивиран примерок како наслов (link)

Литература

[уреди | уреди извор]

Надворешни врски

[уреди | уреди извор]
1969–1975
1976–2000
2001–денес
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Џон_Форбс_Неш&oldid=5369582“