Јодоформ

Јодоформ
Ball and stick model of iodoform
	Претпочитано име по МСЧПХ: Тријодометан
	Други називи Јодоформ;; Јаглерод тријодид
Назнаки
CAS-бр.	75-47-8
Бајлштајн	1697010
ChEBI	CHEBI:37758
ChEMBL	ChEMBL1451116
ChemSpider	6134
EC-број	200-874-5
	МХН InChI=1S/CHI3/c2-1(3)4/h1H ; Key: OKJPEAGHQZHRQV-UHFFFAOYSA-N ;
3Д-модел (Jmol)	Слика
KEGG	D01910
MeSH	iodoform
PubChem	6374
RTECS-бр.	PB7000000
	SMILES IC(I)I ;
UNII	KXI2J76489
Својства
Хемиска формула
Моларна маса	0 g mol−1
Изглед	Бледи, светло жолти, непроѕирни кристали
Мирис	Налик на шафран
Густина	4.008 g cm−3
Точка на топење
Точка на вриење
Растворливост во вода	100 mg L−1
Растворливост во diethyl ether	136 g L−1
Растворливост во acetone	120 g L−1
Растворливост во ethanol	78 g L−1
log P	3.118
Хенриева константа (kH)	3.4 μmol Pa−1 kg−1
Магнетна чувствителност (χ)	−117.1·10−6 cm3/mol
Структура
Кристална структура	Хексагонална
Координациска геометрија	Тетрагонална
Геометрија на молекулата	Тетраедат
Термохемија
Ст. енталпија на; формирање ΔfHo298	180.1–182.1 kJ mol−1
Ст. енталпија на; согорување ΔcHo298	−716.9 – −718.1 kJ mol−1
Специфичен топлински капацитет, C	157.5 J K−1 mol−1
Pharmacology
ATC код	D09AA13
Опасност
	GHS-ознаки:
Пиктограми
Сигнални зборови	Предупредување
Изјави за опасност	H315, H319, H335
Изјави за претпазливост	P261, P280, P305+P351+P338
NFPA 704	2 1 1
Температура на запалување	{{{value}}}
	Смртоносна доза или концентрација:
LD50 (средна доза)	355 mg/kg (орално, стаорец); 1180 mg/kg (кожа, стаорец); 1.6 mmol/kg(субкутана инјекција, глушец);
	NIOSH (здравствени граници во САД):
PEL (дозволива)	воопшто
REL (препорачана)	0.6 ppm (10 mg/m3)
IDLH (непосредна опасност)	N.D.
Дополнителни податоци
	(што е ова?) (провери); Освен ако не е поинаку укажано, податоците се однесуваат на материјалите во нивната стандардна состојба (25 °C, 100 kPa)
	Наводи

Јодоформ (исто така познат како тријодометан и, неточно како јаглерод тријодид) е органојодно соединените со хемиска формула C H I₃. Бледо жолта, кристална, испарлива супстанција, има продорен и специфичен мирис (во постарите текстови по хемија, мирисот понекогаш се нарекува како оној на болниците, каде што соединението сè уште најчесто се користи) и аналогно на хлороформот, сладок вкус. Повремено се користи како средство за дезинфекција.

Структура[уреди | уреди извор]

Молекулата има тетраедрална молекулска геометрија со C_3v симетрија.

Синтеза и реакции[уреди | уреди извор]

Синтезата на јодоформ првпат беше опишана од Жорж-Симон Серулас во 1822 година, со реакции на јодна пареа со пареа над вжештениот јаглен, како и со реакција на калиум со етанолен јод во присуство на вода; исто време независно од Џон Томас Купер.;^[5] and at much the same time independently by John Thomas Cooper.^[6] Се синтетизира во халоформската реакција со реакција на јод и натриум хидроксид со кој било од овие четири видови органски соединенија: метил кетон (CH₃COR), ацеталдехид (CH₃CHO), етанол (CH₃CH₂OH), aи одредени секундарни алкохоли (CH₃CHROH, каде R е алкил или арил група).

Реакцијата на јод и база со метил кетони е толку сигурна што тестот на јодоформ (појава на жолт талог) се користи за испитување на присуството на метил кетон. Ова е исто така случај кога се тестира за специфични секундарни алкохоли кои содржат најмалку една метил група во алфа-позиција.

Некои реагенси (на пример, водород јодид) го претвораат јодоформот во дијодометан. Можна е и конверзија во јаглерод диоксид: Јодоформот реагира со воден сребрo нитрат за да произведе јаглерод моноксид. Кога се третира со елементарно сребро во прав, јодоформот се редуцира, произведувајќи ацетилен. По загревањето, јодоформот се распаѓа и произведува двоатомски јод, гас водород јодид и јаглерод.

Природна појава[уреди | уреди извор]

Печурката ``Mycena arcangeliana`` содржи јодоформ и го покажува неговиот карактеристичен мирис.

Употреба[уреди | уреди извор]

Соединението наоѓа употреба во мали размери како средство за дезинфекција.^[4]^[7] Околу почетокот на 20 век, тој се користел во медицината како заздравување и антисептичко обложување на рани, иако оваа употреба сега е заменета со супериорните антисептици. Тоа е активна состојка во многу прашоци за уши за куче и мачка, заедно со цинк оксид и пропионска киселина, кои се користат за да се спречи инфекција и да се олесни отстранувањето на влакна на увото.

Поврзано[уреди | уреди извор]

Наводи[уреди | уреди извор]

↑ „Front Matter“. Nomenclature of Organic Chemistry: IUPAC Recommendations and Preferred Names 2013 (Blue Book). Cambridge: The Royal Society of Chemistry. 2014. стр. 661. doi:10.1039/9781849733069-FP001. ISBN 978-0-85404-182-4. The retained names ‘bromoform’ for HCBr₃, ‘chloroform’ for HCCl₃, and ‘iodoform’ for HCI₃ are acceptable in general nomenclature. Preferred IUPAC names are substitutive names.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Запис во Базата на супстанции GESTIS на Институтот за безбедност и здравје при работа
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 „Џебен водич за опасните хемиски материи #0343“. Национален институт за безбедност и здравје при работа (NIOSH). (англиски)
↑ ^4,0 ^4,1 Merck Index, 12 Edition, 5054
↑ Surellas, Georges-Simon (1822), Notes sur l'Hydriodate de potasse et l'Acide hydriodique. -- Hydriodure de carbone; moyen d'obtenir, à l'instant, ce composé triple [Notes on the hydroiodide of potassium and on hydroiodic acid -- hydroiodide of carbon; means of obtaining instantly this compound of three elements] (French), Metz, France: Antoine, стр. 17–20, 28–29CS1-одржување: непрепознаен јазик (link)
↑ James, Frank A. J. L. (2004). „Cooper, John Thomas“. Оксфордски речник на национални биографии (online. изд.). Oxford University Press. doi:10.1093/ref:odnb/39361.CS1-одржување: ref=harv (link) (бара Претплата или членство во британска јавна библиотека .)
↑ Lyday, Phyllis A. (2005), „Iodine and Iodine Compounds“, Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry, Wiley-VCH, Weinheim, стр. 1–13, doi:10.1002/14356007.a14_381.pub2, ISBN 9783527306732

Надворешни врски[уреди | уреди извор]

„Џебен водич за опасните хемиски материи #0343“. Национален институт за безбедност и здравје при работа (NIOSH). (англиски)
MSDS at JT Baker
A Method for the Specific Conversion of Iodoform to Carbon Dioxide
Preparation
„Iodoform“ . Encyclopædia Britannica. 14 (11. изд.). 1911. стр. 726.

[iupac2013-1] „Front Matter“. Nomenclature of Organic Chemistry: IUPAC Recommendations and Preferred Names 2013 (Blue Book). Cambridge: The Royal Society of Chemistry. 2014. стр. 661. doi:10.1039/9781849733069-FP001. ISBN 978-0-85404-182-4. The retained names ‘bromoform’ for HCBr₃, ‘chloroform’ for HCCl₃, and ‘iodoform’ for HCI₃ are acceptable in general nomenclature. Preferred IUPAC names are substitutive names.

[GESTIS-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Запис во Базата на супстанции GESTIS на Институтот за безбедност и здравје при работа

[PGCH-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 „Џебен водич за опасните хемиски материи #0343“. Национален институт за безбедност и здравје при работа (NIOSH). (англиски)

[Merck-4] 4,0 ^4,1 Merck Index, 12 Edition, 5054

[5] Surellas, Georges-Simon (1822), Notes sur l'Hydriodate de potasse et l'Acide hydriodique. -- Hydriodure de carbone; moyen d'obtenir, à l'instant, ce composé triple [Notes on the hydroiodide of potassium and on hydroiodic acid -- hydroiodide of carbon; means of obtaining instantly this compound of three elements] (French), Metz, France: Antoine, стр. 17–20, 28–29CS1-одржување: непрепознаен јазик (link)

[ODNB-6] James, Frank A. J. L. (2004). „Cooper, John Thomas“. Оксфордски речник на национални биографии (online. изд.). Oxford University Press. doi:10.1093/ref:odnb/39361.CS1-одржување: ref=harv (link) (бара Претплата или членство во британска јавна библиотека .)

[7] Lyday, Phyllis A. (2005), „Iodine and Iodine Compounds“, Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry, Wiley-VCH, Weinheim, стр. 1–13, doi:10.1002/14356007.a14_381.pub2, ISBN 9783527306732

[1]

[2]

[4]

[3]

[5]

[6]

[7]