Јанез Пухар

Јанез Пухар
Јанез Пухар
	Автопортрет
Роден(а)	26 август 1814; Крањ, Словенија
Починал(а)	7 август 1864; Крањ, Словенија
Други имиња	Јанез Авгуштин Пухар
Занимање	Свештеник, пронаоѓач, фотограф

Јанез Авгуштин Пухар (сло. Janez Avguštin Puhar; 26 август 1814 — 7 август 1864) — словенечки свештеник, научник, фотограф, уметник и поет кој измислил необичен процес за правење фотографии на стакло.

Иако неговите не биле првите стаклени фотографии, процесот на Пухар бил единствен. Тоа била единствената техника за фотографирање од 19 век што не се засновала на скапа хемија на сребрен халид, но сепак било доволно чувствителна за употреба во фотоапарат, со време на експозиција споредливо со оние на дагеротипот и калотипот. (Другите процеси кои не се сребрени, како што е цијанотипот, биле практични само за правење отпечатоци или фотограми на директна сончева светлина.) Современото тестирање на фотографиите на Пухар ја потврди нивната хемиски необична природа. Сепак, неговиот процес никогаш не бил комерцијализиран, а обидите да се рекреира врз основа на објавените информации биле неуспешни.

Биографија

Пухар е роден на 26 август 1814 година во Крањ во Војводството Крањска во Австриско Царство (сега Словенија). Тој бил син на Јозеф Пухар и Марија Лебар Пухар, и бил крстен Августин Јохан Пухар.

Како ученик, Пухар бил заинтересиран за уметност, јазици и природни науки, особено хемија и физика. Тој сакал да студира уметност, но ја послушал желбата на неговата мајка и станал католички свештеник. Сепак, продолжил да експериментира со фотографија, уметност и музика. Кога Француската академија на науки го објавила откритието на дагеротипот на 19 август 1839 година, Пухар брзо го совладал процесот, но тој бил премногу скап, па развил свој начин на правење фотографии. На 19 април 1842 година, изобретил фотографски процес на стакло што го нарекол хијалотип или "светлопис" на словенечки. Неговите фотографии исто така се нарекуваат пухаротипови, во негова чест. Првиот извештај за неговото изум бил објавен во весникот Карниолија во 1841 година.

Додека живеел во Блед, Пухар запознал француски виконт, Луис де Дак, кој напишал за него во парискиот магазин Ла Лумиер. Црквата потоа го преместила Пухар во мало село, Церкле, каде неговите контакти со странство се намалиле. На крајот, се разболел од штетните супстанци што ги користел во неговите експерименти и починал на возраст од 49 години.

Процес на хијалотип

Според записите на Пухар за неговиот фотографски процес, тој обложил мала стаклена плоча со слој од сулфур осетлив на светлина, ја изложил на пареа на јод и ја вметнал подготвената плоча во камера. Потоа истурал жива во метален сад, ја стави живата на дното на камерата и ја загревал одоздола. Подготвената плоча ја изложил на светлина 15 секунди, а испарувањата на живата ги обложиле изложените места на сликата. Пухар ја зацврстил сликата со пареа од бром и ја фиксирал со завиткување со алкохол. Конечно, фотографијата ја сочувал со лак.

Предностите на постапката на Пухар вклучуваат пократко време на експозиција (15 секунди, што му овозможило да прави портрети), позитивна слика и можност за репродукција.

Пухар не бил првиот кој се обидел да создаде фотографии на стакло: Французинот, Абел Нијепс де Сен-Виктор, ја пријавил својата сопствена изум на Француската академија на науки во 1847 година. Тек во јануари 1851 година, Австриската академија на науки објавила извештај за методата на Пухар.

Преживеани дела

Познати фотографии на Пухар, кои најчесто се чуваат во Националниот музеј на Словенија и во Музејот за архитектура и дизајн во Љубљана, се:

Автопортрет, репродукција на изгубен оригинал, Национален музеј
Автопортрет, оригинал на стакло, 10 × 12 см, Национален музеј
Портрет на маж, оригинал на стакло, 9,4 × 11,5 см, Национален музеј
Портрет на жена, оригинал на стакло, 10,3 × 12,1 см, Национален музеј
Андреј Вавкен во Церкље на Горењскем, оригинал на стакло, 6,7 × 8,4 см, Музеј на архитектура и дизајн
Портрет на композиторот Андреј Вавкен и сликарот Иван Франке, оригинал на стакло, 9,7 × 11,5 см, приватна колекција

Репродукции

Блед остров, обоена фото репродукција на графички мотив на хартија, 6,5 × 5,1 см, Национален музеј
Последна вечера, обоена фото-репродукција на графички мотив на хартија, 7,8 × 6 см, Национален музеј
Грегор Рихар во чамец во Блед, фото репродукција на цртеж на хартија, 9,1 × 6,3 см, Национален музеј

Изгубени фотографии

Повеќето од фотографиите на Пухар се изгубени, вклучувајќи:

2 испратен на научно собрание во Љубљана во 1849 г
4 испратени до виконт Луис де Дакс
Фотографии испратени до Австриската академија на науките
Фотографии претставени на светски изложби во Лондон, Њујорк и Париз
Портрети на роднини уништени за време на Втората светска војна

Поезија

Пухар напишал најмалку 15 песни на словенечки и 4 на германски јазик. Некои од нив ги местеле истакнати композитори.

Награди и почести

Во признание на придонесот на Пухар за словенечката национална идентичност и развојот на фотографската наука, Словенија ја прогласила 2014 за година на Пухар. Почесното покровителство на јубилејот било одобрено од страна на претседателот Борут Пахор. Организиран бил едногодишен програм на настани во Словенија и странство во соработка со многу општини и институции, за да се прослави 200-годишнината од неговото раѓање.

Неколку предмети и локации се именувани по Пухар:

Награда Јанез Пухар, доделена од Фотографската федерација на Словенија (словенски: Fotografska zveza Slovenije ) за исклучителни достигнувања во фотографијата
Пухаротип, процедура на фотографирање на Пухар
Пухарјева улица, улица во Љубљана
Пухарјева улица, улица во Крањ
Наградата Пухар, доделена од Фото Друштвото Јанез Пухар во Крањ (словенечки: Фотографско друштво Јанез Пухар Крањ )
Медал Пухар, доделен од Фото друштво Јанез Пухар во Крањ за најдобар портрет на изложбите на Меѓународната федерација за фотографска уметност (ФИАП)
Центар ОШ Јанеза Пухарја Крањ, основно училиште во Крањ

Наводи