Јанез Евангелист Крек

Јанез Евангелист Крек (27 ноември 1865 – 8 октомври 1917) бил словенечки христијанско-социјалистички политичар, свештеник, новинар и автор.

Живот и кариера

Јанез Крек бил роден и крстен во селско семејство во селото Свети Грегор (денешна општина Рибница), кое тогаш било дел од Австриското Царство. Татко му починал додека тој бил уште дете.

По завршувањето на државната гимназија во Љубљана во 1884 година, се запишал во Римокатоличката семинарија. Во 1888 година бил ракоположен за свештеник и, по препорака на епископот Јакоб Мисија, бил испратен на богословски студии во Виена. Таму се запознал со идеите на новото австриско христијанско-социјално движење, предводено од харизматичниот политичар Карл Лугер.

Дипломирал во 1892 година и бил назначен за викар во Љубљанската катедрала. Од 1895 година започнал да предава филозофија на католичката семинарија.

Наскоро тој се вклучил во политика во рамките на конзервативната Словенечка народна партија. Во 1897 година бил избран за претставник во австрискиот парламент. Во 1900 година, тој одлучи да не се кандидира за втор свиок. Во 1901 година, тој беше избран за претставник во провинциската исхрана на Крањска.

Во парламентот Крек се покажал како моќен оратор. Тој предложил неколку мерки за социјална заштита, но често бил блокиран од конзервативното раководство на неговата партија, предводено од моќниот Иван Шуштершич. Во 1909 година, Крек го основал Југословенското здружение на трудот, кое станало и останало најголемиот синдикат во словенечките земји до неговото распуштање во 1941 година.

Веќе во доцните 1890-ти, Крек ја убедил Словенечката народна партија да бара близок сојуз со Хрватската партија на правата на Анте Старчевиќ. Целта на Крек била да се воспостави обединета држава на јужните Словени во рамките на Австроунгарија. Крек бил убеден поддржувач на идејата за единство на јужнословенските народи, а многу подоцнежни коментатори, вклучително и историчарот Лојзе Уде и комунистичкиот политичар Борис Кидрич, го прекорувале со „словенски романтизам“ и „југословенски национализам“.

Во 1917 година, Крек станал предлагач и водач на таканаречената Мајска декларација, кој предложил создавање на држава на јужните Словени под хабсбуршка власт. Декларацијата се развила во масовно движење во словенечките земји, а Крек интензивно патувал во Далмација и Босна и Херцеговина со цел да го популаризира движењето и таму. Починал од исцрпеност кога се враќал од едно од неговите патувања. Неговите идеали се реализирани дури по неговата смрт и распадот на Австроунгарија, прво со создавањето на Државата на Словенците, Хрватите и Србите, а потоа и Кралството на Србите, Хрватите и Словенците.

Погребан бил на гробиштата Жале во Љубљана.

Надворешни врски