Јазовка
Јазовка ― јама во областа на планината Жумберак во Хрватска, позната како место на масовни погубувања и погребувања поврзани со партизанските активности за време и по Втората светска војна. Стотици ранети хрватски војници од болниците во Загреб и цивили биле фрлени во јамата. Некои веќе биле мртви, но други починале од изложеност и повреди. Откако наоѓалиштето било повторно откриено во 1990 година, кога биле пронајдени повеќе 800 скелети, годишно посетување е организирано.[1]
Историја[уреди | уреди извор]
Се верува дека првите жртви биле војници на фашистичката марионетска држава Независна Држава Хрватска, заробени од партизанските сили по битка кај Крашиќ во јануари 1943 година. Некои веројатно застрелани пред да бидат фрлени во јамата; други можеби биле фрлани живи.
Подоцна во 1945 година, партизаните ја искористиле јамата за тајно да ги фрлат телата на воените заробеници по Блајбуршкиот масакр. Тие исто така фрлале ранети хрватски војници, медицински кадар и католички калуѓерки.[2][3]
Додека месното население го задржало сеќавањето на овие настани, комунистичката влада го потиснала секое признавање на овие воени убиства од страна на партизаните. Во 1990 година, по падот на социјализмот во Хрватска, јамата била повторно откриена.[4] На длабочина од околу 40 м, пронајдени се остатоци од повеќе 800 скелети.
Од овој период, Католичката црква во Хрватска организира годишен аџилак на местото. Се одржува на 22 јуни и се совпаѓа со Денот на антифашистичката борба. Црквата ја направила патеката до јамата од блиското село со слики од крстни патишта. Настанот е пријавен како популарен меѓу членовите на крајните десничарски групи во Хрватска.[5][6]
Поистакнати жртви[уреди | уреди извор]
- Гауденција Шплајт, римокатоличка калуѓерка која била осудена на погубување со стрелање од страна на партизанскиот воен суд во Загреб на 29 јуни 1945 година. Таа била осудена за помагање, засолниште и криење на германски бандит, озлогласениот усташки директорот на усташката полиција Иван Тољ и други усташи по ослободувањето на Загреб од страна на советските сили и партизанските сили.
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ „Nakon 75 godina ekshumirano 800 žrtava iz jame Jazovke“. Večernji list (хрватски). 21 јули 2020. Посетено на 29 јануари 2023.
- ↑ „Klanjamo se žrtvama Jazovke i Jadovna jer su za nas jednake“. Večernji list (хрватски). 23 август 2013. Посетено на 29 јануари 2023.
- ↑ Matković, Blanka (19 ноември 2011). „Odvođenja I Likvidacije Ranjenih Pripadnika Hrvatskih Oružanih Snaga (Hos) Iz Zagrebačkih Bolnica U Svibnju I Lipnju 1945. Kroz Arhivsko Gradivo Državnog Arhiva U Zagrebu“. Arhivski Vjesnik. 54 (1): 179–214.
- ↑ Vinko Čavlović (27 јуни 2002). „Spomenar 27. lipnja - 3. srpnja - Domovinski rat“. Dom i svijet 391 (хрватски). Croatian Information Centre. Архивирано од изворникот на 2016-03-03. Посетено на 29 јануари 2023.
29. lipnja 1990. - Kod žumberačkog sela Sošice otkrivena jama Jazovka, u kojoj se nalaze tijela tisuća hrvatskih vojnika i civila pobijenih neposredno nakon Drugog svjetskog rata.
- ↑ Pofuk, Branimir (25 август 2013). „Mrtvi Jazovke i Jadovnog ostali su bez molitve koja bi ublažila veliki jaz i jad“. Večernji list (хрватски). Посетено на 29 јануари 2023.
- ↑ „Kod Jazovke odana počast žrtvama partizanskih zločina“ (хрватски). Index.hr. 22 јуни 2006. Посетено на 29 јануари 2023.
Organizatori - na čijem čelu je ove godine bilo Hrvatsko društvo političkih zatvorenika - navode kako se stratište kod jame Jazovka pohodi 22. lipnja "zato što hrvatski prerušenici u antifašiste i demokrate taj nadnevak podmeću za državni blagdan Republike Hrvatske".