Ѕвегор
| Ѕвегор | |
Панорама на селото | |
  Ѕвегор Местоположба на Ѕвегор во Македонија
Ѕвегор на карта
| |
| Координати 41°58′04″N 22°48′20″E / 41.96778° СГШ; 22.80556° ИГД | |
| Регион |  Источен
|
| Општина |  Делчево
|
| Област | Пијанец |
| Население | 685 жит. (поп. 2021)[1]
|
| Пошт. бр. | 2320 |
| Повик. бр. | 033 |
| Шифра на КО | 09010, 09510 |
| Надм. вис. | 680 м |
|
Ѕвегор на општинската карта  Атарот на Ѕвегор во рамките на општината | |
 Ѕвегор на Ризницата
| |
Ѕвегор или Звегор — село во Општина Делчево, во областа Пијанец, во околината на градот Делчево.
Потекло на името[уреди | уреди извор]
Потеклото на името на селото е од старословенското *звѧгоръ, кое произлегува од *звѧгъ во старословенското звѧгѫ или звѧшти,[2] со значење проузведува звук или крешти, и додавката -ор како во гов-ор. Истозначни се руските зборови звягу̀̀ и звя̀гать, со значење „лае“ или „џавка“; украинското звя̀̀га, со значење „шум“; белоруското звя̀̀га, со значење „побојник“; како и литванските зборови žvèngti или žvèngiu, со значење „цивка“, „се кикои“, и žvàngeti, со значење „ѕвони“, „бучи“. Од исто потекло се и зборовите ѕвек и ѕвон.[3]
Географија и местоположба[уреди | уреди извор]
Ѕвегор се наоѓа во источниот дел на територијата на Општина Делчево, на западното подножје на планината Влаина, а неговиот атар се допира со државната граница со Бугарија. Селото е рамничарско и е сместено на надморска височина од 680 метри. Неговиот атар се простира на површина од 20,3 км2. Од Делчево е оддалечено 3,5 км.[4]
Историја[уреди | уреди извор]
Селото се споменува во 1347 година под името „Звегорштица“.
Во почетокот на XX век, Ѕвегор било село во Малешевската каза на Отоманското Царство.
Во 1944 година, за ослободување на Царево Село, во близина на селото се одржала голема битка, при што учествувале и доброволци од Горноџумајско.[5] Вкупно 2 жители на оваа населба се заведени како жртви во Втората светска војна.[6]
Стопанство[уреди | уреди извор]
Селото има полјоделско-шумарска функција. Во неговиот атар преовладуваат шумите на површина од 1.036,3 ха, додека на обработливо земјиште отпаѓаат 623,4 ха, а на пасишта 222,9 ха.[4]
Население[уреди | уреди извор]
|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија, Етнографија и статистика“) од 1900 година, во Ѕвегор живееле 355 жители, од кои 335 Македонци муслимани и 20 Роми.[7] По податоците на Димитар Гаџанов, во 1916 година во селото живееле 616 жители, сите Македонци, од кои 563 муслимани и 53 православни, при што православното население се доселило од планинските села на Осогово за време на Првата балканска војна.[8]
Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралството Југославија од 1931 година, селото имало 900 Македонци и 150 Турци.[9]
Според пописот на населението на Македонија од 2002 година, селото има 904 жители, од кои 899 Македонци и 5 Турци.[10]
Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 685 жители, од кои 604 Македонци, 1 Албанец, 1 Србин, 20 останати и 59 лица без податоци.[11]
Во табелата во продолжение е прикажано вкупното население и етничка припадност во Ѕвегор:[12]
| Година | Македонци | Албанци | Турци | Роми | Срби | Ост. | б.п. | Вкупно |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1948 | — | — | — | — | — | — | — | 1.158 |
| 1953 | 356 | 0 | 937 | 1 | 1 | 6 | — | 1.301 |
| 1961 | 717 | 0 | 50 | 0 | 3 | 5 | — | 775 |
| 1971 | 820 | 0 | 12 | 0 | 1 | 4 | — | 837 |
| 1981 | 899 | 0 | 0 | 0 | 3 | 5 | — | 907 |
| 1991 | 941 | 0 | 0 | 0 | 2 | 1 | — | 944 |
| 1994 | 948 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | — | 949 |
| 2002 | 899 | 0 | 5 | 0 | 0 | 0 | — | 904 |
| 2002 | 604 | 1 | 0 | 0 | 1 | 20 | 59 | 685 |
* Извор: Државен завод за статистика на Република Македонија (1948-2002), според податоци од официјалните пописи во соодветните години.
Од селото се иселил значителен број на население, а најголемите драстични демографски разлики се случиле во 1950-тите години, кога најголем дел од муслиманското население го напушта селото и се иселува во Турција.
Општествени установи[уреди | уреди извор]
- Основно училиште „Ванчо Прке“ до IX одделение[13], подрачно училиште на ОУ „Ванчо Прке“ - Делчево.
Во селото има продавници и угостителски објекти.[4]
-
Влезот на училиштето -
Поглед на училишето -
Поглед на дел од училиштето
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Самоуправа и политика[уреди | уреди извор]
Селото влегува во составот на Општина Делчево од 1952 година.
Во периодот 1950-1952, селото било седиште на истоимената општина во склоп на Делчевската околија.
Избирачко место[уреди | уреди извор]
Во селото постои избирачко место бр. 0587 според Државната изборна комисија, кое е сместено во основното училиште.[14]
На локалните избори во 2017 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 825 гласачи.[15]
На претседателските избори во 2019 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 809 гласачи.[16]
Редовни настани[уреди | уреди извор]
Селото е познато по празнувањето на христијанските празници Илинден и Василица.
Ѕвегорска Сурова[уреди | уреди извор]
Еден од најстарите народни обичаи во пијанечкиот крај е обичајот со маски, познат под името „Сурова“.
Културни и природни знаменитости[уреди | уреди извор]
- Археолошки наоѓалишта
- Амам — могила од римско време
- Големо Градиште — градиште од доцноантичко време
- Илина Црква — старохристијанска црква
- Мало Градиште — градиште од доцноантичко време
- Петрова Могила — населба од римско време
- Манастири
- Ѕвегорски манастир — понов манастир, сместен над селото
- Цркви
- Црква „Св. Јован Крстител“ — главна селска црква
- Црква „Св. Илија“ — главна црква на Ѕвегорскиот манастир
- Џамии
- Џамија — остатоци од минарето на поранешната џамија
- Реки
- Ѕвегор — притока на реката Брегалница
- Природна реткост
- Илин Камен — камен за кој се верува дека има исцелителна моќ
Личности[уреди | уреди извор]
- Родени во Ѕвегор
- Методи Златков — македонски изработувач на народни инструменти
- Починати во Ѕвегор
- Георги Грнчаров (1922-1944) — партизан
- Асен Дерменџиев-Јули (1923-1944) — партизан
Галерија[уреди | уреди извор]
-
Панорама на селото со селските гробишта -
Куќи во селото -
Поглед на дел од селото -
Панорама на селото -
Минарето од поранешната џамија
.jpg)
.jpg)
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ „Пописна слика на населените места во Македонија, Попис 2021“. Државен завод за статистика. Посетено на 22 декември 2022.
- ↑ Георгиев, Вл., Ив. Гълъбов, Й. Заимов, Ст. Илчев (съставители) (1971). Български етимологичен речник, том 1 (А - З). София: Българска академия на науките. Институт за български език. Издателство на Българската академия на науките. стр. 620.
- ↑ Георгиев, Вл., Ив. Гълъбов, Й. Заимов, Ст. Илчев (съставители) (1971). Български етимологичен речник, том 1 (А - З). София: Българска академия на науките. Институт за български език. Издателство на Българската академия на науките. стр. 621.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Панов, Митко (1998). Енциклопедија на селата во Република Македонија: географски, демографски, и аграрни обележја. Скопје: Патрија. стр. 133.
- ↑ Ристовски, Блаже, уред. (2009). „Битката“. Македонска енциклопедија. , книга I (А-Љ). Скопје: МАНУ. стр. 158. Text "series " ignored (help)
- ↑ „Попис на жртвите од војната 1941-1945, СР Македонија“ (PDF).
- ↑ Васил Кънчов. „Македония. Етнография и статистика“, София, 1900, стр. 228.
- ↑ Гаджанов, Димитър Г. Мюсюлманското население в Новоосвободените земи, во: Научна експедиция в Македония и Поморавието 1916, Военноиздателски комплекс „Св. Георги Победоносец“, Университетско издателство „Св. Климент Охридски“, София, 1993, стр. 241.
- ↑ „200K Volkstumskarte Jugoslawien“.
- ↑ „Попис на Македонија“ (PDF). Завод за статистика на Македонија. 2002. Посетено на 11 јули 2018.
- ↑ „Оваа категорија опфаќа лица коишто учествуваат во вкупното резидентно население, но поради нивно одбивање да бидат попишани, неможност да бидат најдени на својата адреса на живеење и непотполност во работата на попишувачите не биле официјално попишани, туку за нив податоците биле преземени од административни извори и затоа не учествуваат во изјаснувањето за етничка припадност, вероисповед и мајчин јазик (Прочитајте повеќе...).“
- ↑ Население на Република Македонија според изјаснувањето за етничката припадност, по населени места, според пописите на население во 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 1994 и 2002 година (согласно територијалната организација од 1996 година). Извор: ДЗС Архивирано на 3 февруари 2020 г..
- ↑ „ОУ „Ванчо Прке" - Делчево“. Посетено на 14 јули 2018.[мртва врска]
- ↑ „Изборна единица 3 — Општина Делчево“ (PDF). Посетено на 11 јули 2018.
- ↑ „Локални избори 2017“. Посетено на 11 јули 2018.
- ↑ „Претседателски избори 2019“. Архивирано од изворникот на 2019-12-29. Посетено на 3 ноември 2019.
Надворешни врски[уреди | уреди извор]
| ||||||||||||
