Ѓорѓе Бранковиќ
| Ѓорѓе Бранковиќ | |
|---|---|
| Деспот на Србија | |
 Камен-икона на надворешниот ѕид на Крушедолскиот манастир | |
| Деспот на Србија | |
| На престол | 1486–1497 |
| Претходник | Вук Гргуревиќ |
| Наследник | Јован Бранковиќ |
| Роден(а) | 1461 |
| Починал(а) | 18 јануари 1516 |
| Почивалиште | |
| Сопружник | Изабела, ќерка на Ангилберто дел Балзо, војвода од Нардо |
| Династија | Бранковиќ (династија)  |
| Татко | Стефан Бранковиќ |
| Мајка | Ангелина Арианити |
| Вероисповед | Српска православна црква |
Ѓорѓе Бранковиќ (познат и како Свети Максим; р. 1461 – п. 1516) бил последниот машки член на династијата Бранковиќ и титулар деспот на Србија од 1486 до 1497 година. Титулата му ја доделил унгарскиот крал Матија Корвин. Од 1493 година, тој ја делел титулата со неговиот брат Јован. Во 1497 година, Ѓорѓе ги отстапил сите титули и имоти на својот брат и решил да земе монашки завети, присвојувајќи го името Максим. Тој го изградил Крушедолскиот манастир и служел како дипломатски пратеник на кнезот Раду IV Велики од Влашка (1507). Во 1513 година станал митрополит Белградски. По неговата смрт (1516 г.), бил почитуван како светец, а Српската православна црква го прогласила за светец.[1][2][3]
Живот[уреди | уреди извор]
Ѓорѓе бил син на Стефан Бранковиќ, прогонет деспот на Србија (1458–1459) и Ангелина Аријанити, албанска принцеза, ќерка на Ѓерѓ Аријанити.[4][5][6][7] Роден е во 1461 година, додека неговите родители живееле во регионот на Скадар. Семејството подоцна се преселило во северна Италија и го стекнало замокот Белград во регионот Фриули. Неговиот татко, деспотот Стефан, починал во 1476 година, а младиот Ѓорѓе станал негов главен наследник. Во 1479 година, императорот Фридрих III им го доделил замокот Вајтенсфелд во Корушка, а Ѓорѓе се преселил таму со остатокот од семејството.[7]
Првиот братучед на Ѓорѓе, Вук Бранковиќ, титуларен деспот на Србија, умрел на 16 април 1485 година, без директни наследници. Неговата титула и огромните имоти во Кралството Унгарија останале празни, што го поттикнало унгарскиот крал Матија Корвин да најде соодветен наследник. Тој се определил за единствените преостанати машки членови од семејството Бранковиќ (Ѓорѓе и неговиот брат Јован), поканувајќи ги да дојдат во Унгарија.[1][8]
Во 1486 година, Ѓорѓе пристигнал во Унгарија и ја добил титулата деспот на Србија од кралот Матија, кој му ги доделил градовите Купиник, Сланкамен и Беркасово во Срем, како и други градови кои потпаднале под овие градови.
Во 1487 година, Ѓорѓе бил оженет со Изабела дел Балзо (р. 1498), ќерка на Ангилберто дел Балзо, војводата од Нардо во Кралството Неапол и неговата сопруга, Марија Конквиста Орсини, грофица од Кастро и Угенто, војвотката од Таурисано. Изабела била братучетка на кралицата Беатрис, сопруга на кралот Матијас од Унгарија.
Од 1493 година наваму, Ѓорѓе владеел заедно со неговиот брат Јован, кој исто така ја добил титулата Деспот на Србија, како што било вообичаено во Кралството Унгарија различни високи функции да ги извршуваат заеднички двајца актуелни. Во 1494 година, двајцата браќа се бореле против Лоренс од Илок, кој имал имот во Срем и Славонија. Во декември 1494 година, браќата ја освоиле Митровица, која им ја довериле на своите благородници.
Во 1497 година, деспотот Ѓорѓе одлучил да ги отстапи сите свои титули и имот на својот брат. Тој зел монашки завети, усвојувајќи го името Максим.. Тој го изградил Крушедолскиот манастир во областа Срем.[3]
Неговиот брат, деспотот Јован, умрел во 1502 година без машки наследник, а кралот Владислав II од Унгарија договорил нов брак за вдовицата на Јован, Јелена Јакшиќ, која повторно се омажила за благородникот Иваниш Бериславиќ во 1504 година. На Бериславиќ му била доделена титулата српски деспот, како и контрола над поседите на Јелена.[8]
Набргу потоа, Максим ја напуштил Унгарија и отшол во Кнежевството Влашка, каде што бил пречекан од кнезот Раду IV Велики (1495-1508), кој на Максим му доверил важни дипломатски мисии. Во 1507 година, Максим успешно посредувал за мир меѓу кнезот Раду од Влашка и кнезот Богдан III (1504-1517) од Молдавија. [9]
Во времето на неговиот престој во Влашка, Влашката митрополија поминувала низ процес на континуиран институционален развој. Името на Максим било запишано во диптихот на локалните Архиереи, а некои историчари сугерирале дека тој станал епископ во една од Влашките епархии, па дури и митрополит Влашки, но други истражувачи истакнале дека нема директна потврда за таквата претпоставка.[10]
По враќањето во Унгарија, служел како митрополит Белградски (од 1513 г.). По неговата смрт во 1516 година, тој бил почитуван како светец и прогласен за светец од Српската православна црква.[8]
Тој е спомнат, заедно со целото негово семејство, во „Dell'Imperadori Constantinopolitani“, или ракопис на Масарели, пронајден во трудовите на Анџело Масарели (1510–1566).[11]
Светост[уреди | уреди извор]
| Свети Максим Бранковиќ | |
|---|---|
| Роден(а) | 1461, |
| Починал(а) | 1516, Крушедолски манастир, модерна Србија |
| Почитуван(а) во | Православна црква |
| Канонизација | 16 век, Срем од Српска православна црква |
| Главно светилиште | Крушедолски манастир |
| Слава | 18 јануари стар стил 31 јануари нов стил |
Членовите на династијата Бранковиќ биле познати по нивната посветеност на православното христијанство,[12][13] и Ѓорѓе Бранковиќ (митрополитот Максим) исто така ја претставувал таа семејна традиција. Починал на 18 јануари 1516 година, а раните индикации за светителството се појавиле до 1523 година, во времето кога Белград веќе бил во рацете на Османлиите (од 1521 година). Дотогаш, отоманската експанзија стигнала до Крушедолскиот манастир, каде што бил погребан. Во тие немирни времиња, неговиот култ бил основан со цел да послужи како зајакнување на моралот за Србите, кои заедно со Унгарците и другите христијани се бореле против освојувачите на Османлиите. Во исто време, на истото место и со иста идеја се основани култови на сите членови на неговото семејство: на неговиот татко Стефан Бранковиќ (п. 1476 г.), на мајка му Ангелина (истовремено со Максим) и неговите братот, Јован (п. 1502). Во текот на 16 век, монасите од Крушедолскиот манастир ги славеле тие членови на династијата Бранковиќ и биле напишани хагиографии за Ангелина и Максим.[1]
Членовите на семејството биле погребани во Крушедолскиот манастир и заедно положени во ковчези на олтарот. За време на Австро-турската војна (1716-1718), турската војска го нападнал Срем во 1716 година, го зазела Крушедол и ги запалила светите мошти, кратко по битката кај Петроварадин. Зачувани се само некои помали делови од моштите.[1]
Галерија[уреди | уреди извор]
-
Персонален грб -
-
Свети Максим, Ангелина, Јован и Стефан Бранковиќ, од Андреја Раичевиќ (ок. 1645) -
Крушедолски манастир, основан од Ѓорѓе Бранковиќ -
Манастир Старо Хопово, основан од Ѓорѓе Бранковиќ
| Владејачки титули | ||
|---|---|---|
| Претходник Вук Гргуревиќ |
Деспот на Србија 1486–1497 |
Наследник Јован Бранковиќ |
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Ćirković 2004.
- ↑ Božanić 2015.
- ↑ 3,0 3,1 Krstić 2017.
- ↑ Musachi, John (1515). „1515 John Musachi: Brief Chronicle on the Descendants of our Musachi Dynasty“. Посетено на 3 October 2010.
- ↑ Elsie, Robert (2012). A Biographical Dictionary of Albanian History. I.B.Tauris. стр. 16. ISBN 978-1-78076-431-3.
- ↑ Nadin Bassani, Lucia (2008). Migrazioni e integrazione: il caso degli Albanesi a Venezia (1479-1552) (италијански). Bulzoni. стр. 72. ISBN 978-8878703407.
- ↑ 7,0 7,1 Jireček 1918.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 Bataković 2005.
- ↑ Stojkovski, Ivanić & Spăriosu 2018.
- ↑ Pilat 2010.
- ↑ Tony Hoskins, "Anglocentric medieval genealogy"
- ↑ Paizi-Apostolopoulou 2012.
- ↑ Andrić 2016.