Алжир

Народна Демократска Република Алжир
Народна Демократска Република Алжир; الجمهورية الجزائرية الديمقراطية الشعبية (арапски); ⵟⴰⴳⴷⵓⴷⴰ ⵜⴰⵎⴻⴳⴷⴰⵢⵜ ⵜⴰⵖⴻⵔⴼⴰⵏⵜ ⵜⴰⵣⵣⴰⵢⵔⵉⵜ (берберски)
	Податотека:Algeria emb (1976).svg
Знаме	Emblem
	Гесло: بالشّعب وللشّعب (арапски); "By the people and for the people"
	Химна: Химна на Алжир; ;
	Местоположба на Алжир
Главен град	Алжир; 36°42′N 3°13′E / 36.700° СГШ; 3.217° ИГД
Најголем град	Главен град
Службен јазик	арапски
друѓи јазици	берберски (national); француски (language franca);
Народности ()	84% Арапи; 15% Бербери; <1% Други / European;
Демоним	Алжирски
Уредување	Полупретседателска република
Законодавство	Парламент
независност from Франција
Површина
Население
БДП (ПКМ)	проценка за 2011 г.
БДП (номинален)	проценка за 2011 г.
Џиниев коеф. (2011)	27.6; низок
ИЧР (2011)	▲ 0.698; среден · 96th
Валута	Динар (DZD)
Часовен појас	CET (UTC+01)
Се вози на	десно
НДД	.dz; الجزائر.;
Повик. бр.	+213

Алжир — република во Северозападна Африка и најголема независна држава на континентот. Со површина од околу 2,381,741 км², Алжир е најголема држава во Африка. Главен град е Алжир. Алжир својата независност ја добива во 1962 година. Населението се состои од Арапи и Бербери. Религијата е муслиманство (Сунити). Службен јазик е арапски, но доста се говори и француски.

Потекло на поимот[уреди | уреди извор]

Историја[уреди | уреди извор]

Во текот на својата историја, денешната територија на Алжир била под власта на различни народи, култури и режими.

Рана историја[уреди | уреди извор]

Фенекијците (1000 п.н.е.) и Римјаните биле најзначајните окупатори на Алжир, сè до доаѓањето ан Арапите во текот на 8 век.

среден век[уреди | уреди извор]

Во текот на средниот век, берберската династија Фатимиди, по потекло од Алжир, го зазел Египет и покрај тоа што по краток период ја напуштила Северна Африка. Во следните години земјата била во составот на Османлиското Царство.^[13] Денешните граници на земјата биле оформени во тоа време.

Отомански Алжир[уреди | уреди извор]

Отомански Алжир претставувал територија на Отоманското Царство. Територијата на денешен Алжир од страна на Османлиите била освоена во 1525 година од страна на Хајредин Барбароса. Во следните векови Алжир станал центар на османлиската власт во Југоисточна Европа и Средоземјето. Земјата била заземена по француската инвазија во 1830 година.

По 1496 година, Шпанската империја ги зазела бреговите на Северна Африка. Орук Барбароса и Хајредин Барбароса во 1516 година својата база на операции ја преместиле во Алжир и следната година, во 1517 година побарале помош од Отоманското Царство. Во 1518 година Орук бил убиен во текот на една битка со шпанските сили. Хајредин го наследил како воен командант на Алжир. Во времето кога во Османлиското Царство на власт бил Сулејман I, тој му наредил експедиција на Хајредин Барбароса да ги нападне бреговите на Северна Африка а во замена Барбароса да стане владетел на овие простори односно вазал на Османлиите.

Синот на Барбароса, Хасан Паша бил првиот вазал кој бил директно назначен за управител на Алжир во 1544 година кога неговиот татко се повлечел. Во следните години Алжир станал ваза во војната со Шпанија, како и за османлиските напади во Мароко. Во 1580 година Алжир формално станала дел од Отоманското Царство по признавањето на Шпанија. Во следните години во земјата била организирана административната власт каде на чело стоел паша кој имал мандат од три години.

И покрај крајот на непријателствата со Шпанија во 1580 година, во следните години следувале голем број на напади врз христијани кои биле заробувани и продавани како робови. Пиратството собирало голем број на приходи за Алжир и империјата. Поради ова во текот на следните векови следувале неколку експедиции од европските сили кои завршувале неуспешно. Во 1816 година дошло до војна меѓу Алжир и САД познати како Прва берберска војна и Втора берберска војна.

Француска инвазија[уреди | уреди извор]

Француската инвазија на Алжир била голема воена операција предводена од страна на Кралство Франција на чело со Шарл X врз Отомански Алжир во 1830 година.

Како формална причина за француискиот напад било блокирањето на акжирското пристаниште во 1827 година. По три години дошол уште еден инцидент каде еден француски брод бил бомбардиран. Така, инвазијата на Алжир започнала на 5 јули 1830 година со поморски бомбардирања. Французите многу бргу ги поразиле силите на Хусеин Деј кој бил владетел на Алжир, но отпорот продолжил. Конфликтите продолжиле во следните 45 години.

За време на Наполеоновите војни Алжир имал голема корист од трговија со Средоземјето каде биле увезени големо количество на храна од Франција која алжирските власти го купиле со кредит. Французите го ограничиле своето тргување бидејќи Средоземјето било управуванo од страна на Велика Британија. Владетелот на Алжир се обидел да ги зголеми даноците кое довело до нестабилност во земјата и започнување на Првата берберска војна и Втората берберска војна.

Во 1827 година Хусеин Деј побарал од Франција да го плати долгот од 1799 година кога Наполеон го нападнал Египет. Следувала блокада на пристаништето на Алжир каде најголеми загуби претрпиле француските трговци бидејќи тие не биле во можност да тргуваат со Алжир, додека пак берберските пирати биле во можност да ја избегнат блокадата. Францускиот крал одлучил да организира казнена експедиција на бреговите на Алжир и да ги уништи берберските пирати. Конфликтот завршил со анексија на Алжир од страна на Франција.

Во следните години земјата била населена од страна на Французи, Италијанци. Новодојденото население добило статут на полноправни француски граѓани, за разлика од муслиманското население кое немало скоро никакви права.

Современа историја[уреди | уреди извор]

Во текот на 1954 година во Алжир започнала партизанска војна против француските власти. Во 1959 година Алжир ја постигнал својата независност, за да во 1962 година ја објави истата. Од 2010 до 2012 г. се одржувале големи протести во земјата поради невработеност, корупцијата и лошите услови за живот. Овие немири се карактеризирани со судири помеѓу народот и власта, која се повикува на законот, кој вели дека сите протести што не се одобрени од власта се противзаконски.

Географија и клима[уреди | уреди извор]

Средоземна (средоземна) клима

Политички систем[уреди | уреди извор]

Административна поделба[уреди | уреди извор]

Алжир се дели на 48 покраини („вилаети“), 553 окрузи („дајри“) и 1.541 општини („баладии“). Сите покраини, окрузи и општини се наречени по нивните административни центри.

Територијалната поделба е неколкупати од осамостојувањето на земјата. При воведувањето на нови покраини, редните броеви од старите се запазуваат, па затоа нивниот редослед не е сосем азбучен.

Стопанство[уреди | уреди извор]

Население, јазик и религија[уреди | уреди извор]

Според последниот попис одржан во 2006 година, населението на Алжир изнесува 32 930 091 луѓе.

Старосна структура[уреди | уреди извор]

(2006)

0–14 години: 28,1% (мажи 4 722 076 / жени 4 539 713)
15–64 години: 67,1% (мажи11 133 802 / жени 10 964 502)
над 65 години: 4,8% (мажи735 444 / жени 834 554)

(2009)

0–14 години: 25.4% (мажие 4 436 591 / жени 4 259 729))
15–64 години: 69.5% (мажи 11 976 965 / жени 11 777 618)
над 65 години: 5.1% (мажи 798 576 / жени 928 709)

Коефициент на плодност[уреди | уреди извор]

2009-1.79

Етнички состав[уреди | уреди извор]

Околу 99 % од населението на Алжир е составено од Арапи и Бербери^[14], а во земјата живеат и околу 25 000 Французи.

Јазици[уреди | уреди извор]

Службен јазик в земјата е арапскиот.

Религија[уреди | уреди извор]

Религија во Алжир, 2010 (Pew Research)^[15]
Религија			Проценти
муслимани			98 %
христијани			1 %
други			0,4 %

97 % - муслимани (сунити)
3 % - друѓи (христијани и евреи^[16])

п р у Најголеми градови во Алжир Според пописот од 2008 година^[17]
	Бр.		Вилает	Нас.	Бр.		Вилает	Нас.
Алжир Оран	1	Алжир	Алжир	2,364,230	11	Тебеса	Тебеса	194,461	Константин Анаба
	2	Оран	Оран	803,329	12	Ел Уед	Ел Уед	186,525
	3	Константин	Константин	448,028	13	Скикда	Скикда	182,903
	4	Анаба	Анаба	342,703	14	Тиарет	Тиарет	178,915
	5	Блида	Блида	331,779	15	Беџаја	Беџаја	176,139
	6	Батна	Батна	289,504	16	Тлемсен	Тлемсен	173,531
	7	Џелфа	Џелфа	265,833	17	Уаргла	Уаргла	169,928
	8	Сетиф	Сетиф	252,127	18	Бешар	Бешар	165,241
	9	Сиди Бел Абес	Сиди Бел Абес	210,146	19	Мостаганем	Мостаганем	162,885
	10	Бискра	Бискра	204,661	20	Борџ Бу Аррериџ	Борџ Бу Аррериџ	158,812

Култура во Алжир[уреди | уреди извор]

Музика во Алжир[уреди | уреди извор]

Спорт во Алжир[уреди | уреди извор]

Наводи[уреди | уреди извор]

↑ „Constitution of Algeria, Art. 11“ (арапски). El-mouradia.dz. Архивирано од изворникот на 2012-07-18. Посетено на 2013-01-17.
↑ „Constitution of Algeria; Art. 11“. Apn-dz.org. 1996-11-28. Посетено на 2013-01-17.
↑ ^3,0 ^3,1 „Constitution of Algeria; Art. 3“. Apn-dz.org. 1996-11-28. Посетено на 2013-01-17.
↑ „Algeria“. CIA World Factbook. Архивирано од изворникот 2012-10-13. Посетено на 2010-09-23.
↑ „Berbers“. World Directory of Minorities and Indigenous Peoples. Посетено на 2013-01-17.
↑ Грешка во наводот: Погрешна ознака <ref>; нема зададено текст за наводите по име ons-dz.
↑ „Population résidente des ménages ordinaires et collectifs (MOC) selon la wilaya de résidence et le sexe et le taux d'accroissement annuel moyen (1998- 2008)“ (PDF). Office National des Statistiques.
↑ ^8,0 ^8,1 ^8,2 ^8,3 „Algeria“. International Monetary Fund. Посетено на 17 April 2012.
↑ „Distribution of Family Income – Gini Index“. The World Factbook. Central Intelligence Agency. Архивирано од изворникот на 13 June 2007. Посетено на 1 September 2009.
↑ „GINI index (World Bank estimate)“. World Bank. Архивирано од изворникот 18 November 2018. Посетено на 24 February 2019.
↑ „Human Development Report 2011. Human Development Index Trends“ (PDF). United Nations. Посетено на 2 November 2011.
↑ Geoghegan, Tom (2009-09-07). „Could the UK drive on the right?“. BBC News. Посетено на 2013-01-14.
↑ http://www.historyworld.net/wrldhis/PlainTextHistories.asp?historyid=ac92
↑ Analysis of Y-chromosomal SNP haplogroups and STR haplotypes in an Algerian population sample
↑ Pew Research Center's Religion & Public Life Project: Algeria Архивирано на 16 декември 2013 г.. Pew Research Center. 2010.
↑ „CIA - The World Factbook -- Algeria“. Архивирано од изворникот на 2019-09-12. Посетено на 2010-09-23.
↑ http://citypopulation.de/Algeria-Cities.html

Надворешни врски[уреди | уреди извор]

Поврзано[уреди | уреди извор]

[CONST-AR-1] „Constitution of Algeria, Art. 11“ (арапски). El-mouradia.dz. Архивирано од изворникот на 2012-07-18. Посетено на 2013-01-17.

[CONST-EN-2] „Constitution of Algeria; Art. 11“. Apn-dz.org. 1996-11-28. Посетено на 2013-01-17.

[CIA-3] 3,0 ^3,1 „Constitution of Algeria; Art. 3“. Apn-dz.org. 1996-11-28. Посетено на 2013-01-17.

[4] „Algeria“. CIA World Factbook. Архивирано од изворникот 2012-10-13. Посетено на 2010-09-23.

[5] „Berbers“. World Directory of Minorities and Indigenous Peoples. Посетено на 2013-01-17.

[ons-dz-6] Грешка во наводот: Погрешна ознака <ref>; нема зададено текст за наводите по име ons-dz.

[2008census-7] „Population résidente des ménages ordinaires et collectifs (MOC) selon la wilaya de résidence et le sexe et le taux d'accroissement annuel moyen (1998- 2008)“ (PDF). Office National des Statistiques.

[imf2-8] 8,0 ^8,1 ^8,2 ^8,3 „Algeria“. International Monetary Fund. Посетено на 17 April 2012.

[9] „Distribution of Family Income – Gini Index“. The World Factbook. Central Intelligence Agency. Архивирано од изворникот на 13 June 2007. Посетено на 1 September 2009.

[10] „GINI index (World Bank estimate)“. World Bank. Архивирано од изворникот 18 November 2018. Посетено на 24 February 2019.

[UN-11] „Human Development Report 2011. Human Development Index Trends“ (PDF). United Nations. Посетено на 2 November 2011.

[12] Geoghegan, Tom (2009-09-07). „Could the UK drive on the right?“. BBC News. Посетено на 2013-01-14.

[13] ttp://www.historyworld.net/wrldhis/PlainTextHistories.asp?historyid=ac92

[14] Analysis of Y-chromosomal SNP haplogroups and STR haplotypes in an Algerian population sample

[pew-15] Pew Research Center's Religion & Public Life Project: Algeria Архивирано на 16 декември 2013 г.. Pew Research Center. 2010.

[16] „CIA - The World Factbook -- Algeria“. Архивирано од изворникот на 2019-09-12. Посетено на 2010-09-23.

[17] ttp://citypopulation.de/Algeria-Cities.html

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]