Хрватски јазик

Од Википедија — слободната енциклопедија
(Пренасочено од Хрватски)
Хрватски јазик
hrvatski jezik
Застапен воХрватска, Босна и Херцеговина, Црна Гора и во хрватската дијаспора.
ПодрачјеБалкан
Говорници7.000.000  
Јазично семејство
Писмохрватска азбука
Статус
Службен во Хрватска
 Босна и Херцеговина
 Црна Гора
Градиште (Австрија)
Карашова (Романија)
Молизе (Италија)
Војводина (Србија)
Регулативен органИнститут за хрватски јазик и лингвистика
Јазични кодови
ISO 639-1hr
ISO 639-2hrv
ISO 639-3hrv
Башчанската плоча, еден од најзначајните старословенски споменици

Хрватскиот јазик (хрватски: hrvatski jezik) е јужнословенски јазик. Се зборува од околу 6,5 милиони луѓе, главно Хрвати. Хрватскиот јазик најмногу се зборува во Хрватска и Босна и Херцеговина, но и кај хрватската дијаспора во светот. Во Хрватска и Босна и Херцеговина, хрватскиот е службен јазик, додека во Хрватска е и национален јазик. Покрај овие две држави, хравсткиот има статус на малцински или регионален јазик во Романија, Австрија, Црна Гора и Италија.

Хрватскиот јазик е составен од воглавно три големи дијалектни групи, и тоа: штокавско наречје, чакавско наречје и кајкавско наречје. Стандардниот хрватски јазик се заснова на штокавското наречје, кое пак е исто така основа за стандардните српски, босански и црногорски јазик. Хрватскиот јазик се пишува со хрватската азбука, кое е единствено официјално писмо во Хрватска и второ официјално писмо во Босна и Херцеговина, покрај кирилицата.

Азбука[уреди | уреди извор]

хрватска буква македонска буква хрватска буква македонска буква хрватска буква македонска буква
A, a А а G, g Г г O, o О о
B, b Б б H, h Х х P, p П п
C, c Ц ц I, i И и R, r Р р
Č, č Ч ч J, j Ј ј S, s С с
Ć, ć Ќ ќ K, k К к Š, š Ш ш
D, d Д д L, l Л л T, t Т т
, dž Џ џ Lj, lj Љ љ U, u У у
Đ, đ Ѓ ѓ M, m М м V, v В в
E, e Е е N, n Н н Z, z З з
F, f Ф ф Nj, nj Њ њ Ž, ž Ж ж

Примери[уреди | уреди извор]

Оче наш[уреди | уреди извор]

Хрватски
Oče naš, koji jesi na nebesima,
sveti se ime Tvoje.
Dođi kraljevstvo Tvoje,
budi volja Tvoja,
kako na Nebu, tako i na Zemlji.
Kruh naš svagdašnji daj nam danas,
i otpusti nam duge naše,
kako i mi otpuštamo dužnicima našim.
I ne uvedi nas u napast,
nego izbavi nas od zla.

Македонски
Оче наш, кој си на небесата,
да се свети името Твое;
да дојде царството Твое;
да биде волјата Твоја
како на небото, така и на земјата.
Лебот наш насушен дај ни го денес,
и прости нѝ ги долговите наши,
како што им ги проштаваме и ние на нашите должници.
И не нѐ воведи во искушение
но избави не од лукавиот,
зашто Твое е царството и силата и славата во сите векови.
Амин.

Хрватски јазик
Писмо латиница
Пример Прв член од „Декларацијата за човекови права“
Текст Sva ljudska bića rađaju se sliobodna i jednaka u dostojanstvu i pravima. Ona su obdarena razumom i sviiješću i treba da jedno prema drugome postupaju u duhu bratsva.
Македонски Сите човечки суштествa се раѓaaт слободни и еднакви по достоинство и правa. Tиe се обдарени со разум и совест и требa да се однесувaaт еден кон друг во дуxот на општо човечкaтa припaдност.
Портал: Јазици

Библија[уреди | уреди извор]

Во прилог следуваат првите три воведни реченици од Библијата на хрватски јазик со превод на македонски:

U početku stvori Bog nebo i zemlju.
Zemlja bijaše pusta i prazna; tama se prostirala nad bezdanom i Duh Božji lebdio je nad vodama.
I reče Bog: "Neka bude svjetlost!" I bi svjetlost.
На почетокот Бог ги создаде небото и земјата.
Земјата беше пуста и празна; темницата се простираше и Дихот Божји лебдеше над водите.
И Бог рече: „Нека биде светлина!“ И се појави светлина.

Месеци[уреди | уреди извор]

Во овој дел се прикажани називите на дванаесетте месеци во годината на хрватски и македонски јазик.

хрватски македонски
Siječanj јануари
Veljača февруари
Ožujak март
Travanj април
Svibanj мај
Lipanj јуни
Srpanj јули
Kolovoz август
Rujan септември
Listopad октомври
Studeni ноември
Prosinac декември

Споредбена лексикологија[уреди | уреди извор]

Македонски јазик Хрватски јазик Српски јазик
Споредба Usporedba Поређење
Европа Europa Европа
Холандија Nizozemska Холандија
Италијанци Talijani Италијанци
Вселена Svemir Васиона
’Рбет Kralježnica Кичма
Воздух Zrak Ваздух
Образование Odgoj Васпитање
Седмица Tjedan Седмица
Историја Povijest Историја
Панталони Hlače Панталоне
Стомак Trbuh Стомак
Наука Znanost Наука
Лично Osobno Лично
Личност Osoba Лице
Обединети Нации Ujedinjeni Narodi Уједињене Нације
Леб Kruh Хлеб
Вештачко Umjetno Вештачки
Крст Križ Крст
Демократија Demokracija Демократија
Сознание Spoznaja Сазнање
Остров Otok Острво
Офицер Časnik Официр
Патен сообраќај Cestovni promet Друмски саобраћај
Автопат Autocesta Аутопут
Должина Duljina Дужина
Здружение Udruga Удружење
Фабрика Tvornica Фабрика
Општо Opće Опште
Христос Krist Христос
Извини Oprosti Извини
Географија Zemljopis Географија
Јануари Siječanj Јануар
Пасош Putovnica Пасош
Пензионери Umirovljenici Пензионери
Совет за безбедност Vijeće sigurnosti Савјет безбједности
Надворешно Vanjski Спољашњи
Сопствено Vlastito Сопствено
Ниво Razina Ниво
Печат Tisak Штампа
Работник Djelatnik Радник
Декада, век, милениум Desetljeće stoljeće tisućljeće Деценија, век, миленијум
Општење Priopćenje Саопштење
Стандард на мајчиниот јазик Materinski jezični standard Матерњи језички стандард

Користена литература[уреди | уреди извор]

  • Branko Franolić, Mateo Zagar: A Historical Outline of Literary Croatian & The Glagolitic Heritage of Croatian Culture, Erasmus & CSYPN, London & Zagreb 2008 ISBN 978-953-6132-80-5
  • Ivo Banac: Main Trends in the Croatian Language Question, YUP 1984
  • Branko Franolić: A Historical Survey of Literary Croatian, Nouvelles Editions Latines, 1984
  • Branko Franolić: A Bibliography of Croatian Dictionaries, Paris, Nouvelles Editions Latines, 1985 139p
  • Branko Franolić: Language Policy in Yugoslavia with special reference to Croatian, Paris, Nouvelles Editions Latines 1988
  • Milan Moguš: A History of the Croatian Language, NZ Globus, 1995
  • Miro Kačić: Croatian and Serbian: Delusions and Distortions, Novi Most, Zagreb 1997
  • "Hrvatski naš (ne)zaboravljeni" (Croatian, our (un)forgotten language), Stjepko Težak, 301 p., knjižnica Hrvatski naš svagdašnji (knj. 1), Tipex, Zagreb, 1999, ISBN 953-6022-35-4 (Croatian)

Поврзано[уреди | уреди извор]

Надворешни врски[уреди | уреди извор]