Тополчани

За истоимената поранешна општина, видете Општина Тополчани.

Тополчани
Тополчани Местоположба на Тополчани во Македонија Тополчани на карта
Координати 41°13′42″N 21°25′53″E
Регион	Прилеп
Општина	Прилеп
Население	310 жит. (поп. 2021)
Пошт. бр.	7512
Шифра на КО	20103
Надм. вис.	600 м
Слава	Спасовден
Тополчани на општинската карта Атарот на Тополчани во рамките на општината
Тополчани на Ризницата

Тополчани — село во Општина Прилеп, во областа Пелагонија, во околината на градот Прилеп. До 2004 година, селото било административно седиште на поранешната истоимена општина, која била споена со Општина Прилеп.

Потекло на името

Според жителите, селото Тополчани најпрво се нарекувало Плочани бидејќи луѓето тука изработувале камени плочи кои ги продавале во Битола. Ова занимање постоело до 1912 година. Од старото име Плочани настанало официјалното денешно име Тополчани.

Географија и местоположба

Селото се наоѓа во прилепскиот дел на областа Пелагонија, во јужниот дел на Прилепското Поле, од левата страна на Црна Река. Селото е издолжено во правец северозапад-југоисток. Во селото постојат четири маала: Горно, Степаноско, Долно и Илиоско Маало. Селото Тополчани е сместено во југозападниот дел на Општина Прилеп, низ него минува магистралниот пат А3, односно делницата Прилеп - Битола и во селото се наоѓа црквата „Вознесение Христово“. Тополчани е рамничарско село, расположено на надморска височина од 600 метри и од градот Прилеп е оддалечено околу 20 километри.

Историја

Српски превод на писмото од 1907 г. кое војводата Павле Наумов им го испратил на луѓето од село Тополчани, во кое вели дека не се ни Срби, ни Бугари, ни Грци, туку Македонци.

Фреска на Св. Кирил од црквата „Вознесение Христово“ во Тополчани.

Подрачјето на селото е населено уште од неолитот, за што сведочи наоѓалиштето Чука недалеку на југозапад.

Првиот помен за Тополчани потекнува од првата половина на XVII век. Се споменува дека ајдуците нападнале некој чифлик во ова село. Кон крајот на турското ропство во Тополчани постоеле три чифлици, чии сопственици биле Риза-бег, Усеин-ага, а името на третиот сопственик е заборавено. Неговиот чифлик го купил некој христијанин од Прилеп. Овој чифлик се нарекувал Вукароски. По 1912 година, со купување и со аграрната реформа, земјата преминала во рацете на жителите.

Во XIX век, Тополчани било село во Прилепската каза на Отоманското Царство.

Население

Население во минатото

Година Нас. ±% 1948 745 —     1953 785 +5.4% 1961 929 +18.3% 1971 857 −7.8% 1981 757 −11.7%	Година Нас. ±% 1991 565 −25.4% 1994 505 −10.6% 2002 449 −11.1% 2021 310 −31.0%

Според податоците на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) од 1900 година, во Тополчани живееле 360 жители, сите Македонци. Според секретарот на Бугарската егзархија Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 година во селото живееле 440 Македонци, патријаршисти.

На Етнографската карта на Битолскиот Вилает од 1901 г. Тополчани е претставено како чисто македонско село во Прилепската каза на Битолскиот санџак со 55 куќи.

Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралството Југославија од 1931 година, селото имало 550 Македонци.

Селото во 1961 година броело 929 жители, додека во 1994 година населението се намалило на 505 жители.

Според пописот од 2002 година, во селото Тополчани живееле 449 жители, сите Македонци. Од нив 243 биле мажи, а 206 жени.

Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 310 жители, од кои 297 Македонци, 2 Албанци, 1 останат и 10 лица без податоци.

Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:

Година	1900	1905	1948	1953	1961	1971	1981	1991	1994	2002	2021
Население	360	440	745	785	929	857	757	565	505	449	310

Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.

Родови

Тополчани е македонско православно село, родовите во селото се староседелски и доселенички.

• Староседелци: Степановци (10 к.), Илиовци (7 к.), Трпковци (6 к.), Шиклевци (5 к.), Шуплиновци (4 к.), Китевци (2 к.), Јандревци (5 к.) и Коруновци (2 к.). Родовите Јандревци и Коруновци се деленици од родот Трпковци.
• Доселеници: Калaмуковци (4 к.), Петанчевци (6 к.), Вузевци (3 к.), Јанчевци (3 к.), Радичовци (4 к.), Караџовци (2 к.), Станковци (2 к.), Бојковци (2 к.), Балабановци (4 к.) и Пројчевци (4 к.) доселени се однекаде; Чапкуновци (7 к.) доселени се од селото Лознани; Чагоровци (4 к.) доселени се од Чагор; Зацевци (2 к.) за нив се вели дека секаде скитале, доселени се од Лознани; Ѓоргијовци (3 к.) доселени се однекаде; Беговци (3 к.) и тие се доселени однекаде; Карабелевци (4 к.) потекнуваат од домазет кој дошол однекаде; Кожуваровци (2 к.) доселени се однекаде; Козаровци (1 к.) доселени се од Горно Алинци и Роглевци (2 к.) доселени се од Битола, а пред тоа живееле во други села.

Општествени установи

• ОУ "Круме Волпароски" - Тополчани
• Црква „Вознесение Христово“

Самоуправа и политика

Грб на поранешната Општина Тополчани.

Избирачко место

Во селото постои избирачкото место бр. 1500 според Државната изборна комисија, сместени во просториите на работнички универзитет.

На претседателските избори во 2019 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 320 гласачи.

Културни и природни знаменитости

Археолошки наоѓалишта

• Крива Врба — населба од римско време
• Чука — населба и јами од неолитот и средниот век
• Џаферица — депо на монети од римско време
• Селиште — населба од непознат период

Личности

• Ангелина Маркус — историчар и професор по филозофија
• Евгенија Шуплинова — поет, раскажувач и преведувач

Култура и спорт

• ФК Тополчани

Надворешни врски

• Тополчани на Ризницата