Технократија
 | Оваа статија можеби бара дополнително внимание за да ги исполни стандардите за квалитет на Википедија. Ве молиме подобрете ја оваа статија ако можете. |
 | Оваа статија или заглавие има потреба од викифицирање за да ги исполни стандардите за квалитет на Википедија. Ве молиме помогнете во подобрувањето на оваа статија со соодветни внатрешни врски. |
Технократија е форма на општествена организација во која инженерите, научниците, здравствените професионалци и другите технички експерти ги донесуваат одлуките во нивните соодветни области. Терминот технократија потекнува од старогрчките зборови техне кој значи вештина и кратос што значи моќ, како владеење, или владеење. Оттуке терминот технократија означува систем на општествена организација во кој оние кои имаат знаење, стручност или вештини ги сочинуваат телата кои владеат. Во технократија, носителите на одлуки ќе се одбираат врз основа на тоа колкаво знаење имаат, а не колкав политички капитал поседуваат.
Технократите се поединци со техничка обука и професии кои многу од важните општествени проблеми ги гледаат како решливи, често предлагајќи решенија фокусирани на технологија. Административниот научник Гунар К. А. Нјалсон теоризира дека технократите пред сè се мотивирани од нивните когнитивни начини на размислување „проблем-решение“ и само во делот на одредените професионални интереси на групата. Нивните активности и растечкиот успех на нивните идеи се сметаат за клучен фактор зад модерниот раст и ширење на технологијата и идеолошкиот концепт на „информациското општество“. Технократите се разликуваат од „еконократите“ и „бирократите“, чиј начин на размислување се разликува од оној на технократите.
Во сите случаи, техничките и предводничките вештини се избираат преку бирократски процеси врз основа на специјализирано знаење и работна изведба, а не преку демократско избирање од оние кои немаат знаење или вештини кои се сметаат за потребни. Некои форми на технократија се облик на меритократија, систем во кој најквалификуваните и оние кои ја оценуваат валидноста на квалификациите се истите луѓе. Другите форми не се опишани како олигархиски човечки групи на контролори, туку како администрација според науката без влијание на специјални групи на интерес.
Претходници и поврзани концепти[уреди | уреди извор]
Пред да се создаде терминот технократија, од страна на повеќе поединци беа промовирани технократски или квазитехнократски идеи кои вклучуваа владеење од страна на технички експерти, највпечатливо во раните социјалистички теоретичари како Хенри де Сен-Симон. Ова беше изразено од верувањето во државно сопствеништво на економијата, со функција на државата трансформирана од форма на политичко владеење врз луѓето во научна администрација на нештата и насока на процесите на производство под научно раководство. Научниот социјалистички теоретичар Фридрих Енгелс имал сличен став; државата би исчезнала и би била состојба во која владеењето над луѓето и мешањето во општествените работи би било заменето со администрација на нештата и техничките процеси.
Американскиот економист Торстен Веблен бил ран поддржувач на технократијата, и бил вклучен во Техничката Алијанса како и Хауард Скот и М. Кинг Хуберт. Веблен сметал дека технолошкиот развој евентуално би довел до социјалистичка организација на економските работи. Веблен го гледал социјализмот како една преодна фаза во континуираниот еволуциски процес на општеството кој би се случил со природно распаѓање на системот на бизнис претпријатија и со инвентивноста на инженерите. Даниел Бел гледал афинитет помеѓу Веблен и Технократското движење.
Развој на терминот[уреди | уреди извор]
Вилијам Хенри Смит, инженер од Калифорнија, го измислил терминот „технократија“ во 1919 со цел да го опише „владеењето на луѓето изведено преку работата на оние кои им служат – научниците и инженерите“. Смит го употребил терминот „технократија“ во својата статија од 1919 наречена „Технократија – начини и средства за здобивање со индустриска демократија“, во весникот Индустриски менаџмент (57). Меѓутоа, употребата на терминот од страна на Смит се однесувал на Индустриската демократија: движење за интегрирање на работниците во донесувањето одлуки преку постоечките форми на револуција. Терминот започнал да значи општествена организација со техничко донесување одлуки дури во 1932.
Технократијата и инженерството[уреди | уреди извор]
Технократијата е едно решение на проблем со кој се соочиле инженерите во почетокот на 20-от век. Следејќи го Семјуел Хабер, Доналд Стебајл вели дека инженерите се соочиле со конфликт помеѓу физичката ефикасност и економичноста во новите корпоративни капиталистички претпријатија од крајот на 19-от век во САД. Менаџерите кои бараат профит но немаат технички познавања, и кои ги менаџираат фирмите каде што работат инженерите, поради нивната перцепција на побарувачката на пазарот, често претставуваат ограничувања на проектите кои инженерите сакаат да ги изведат.
Цените на сите влезни средства варираат со силите на пазарот и ги расипуваат внимателните пресметки на инженерите. Како резултат на ова, инженерот губи контрола над проектите и мора постојано да ги ревидира плановите. За да ја задржи контролата над проектите, инженерот мора да се обиде да наметне контрола над овие надворешни променливи и да ги трансформира во константни фактори.