Тапан

Од Википедија — слободната енциклопедија
Тапани со нивните удиралки изложени во Музејот на Македонија

Тапан, давул, атабл или табл е голем двокожен тапан кој се свири со удиралки. Има многу имиња во зависност од земјата и регионот. Овие тапани најчесто се користат во музиката на Балканот и Блискиот Исток. Овие тапани имаат и длабок бас звук и тенок висок звук поради нивната конструкција и стилот на свирење, каде што различни кожи и стапови се користат за производство на различни звуци на истиот тапан.

Имиња[уреди | уреди извор]

Тапан
Тапан, Барабан, Давул, Табл
Тапан
Тапан
Класификација
Скала

Затегнат со врвка

Некои имиња на тапанот во зависност од земјата се:

Традиционална употреба[уреди | уреди извор]

На јужен Балкан, ритамот на тапанот е сложен и користи многу акценти во бројни традиционални временски потписи. Во Македонија, тапаните најчесто се користат за придружување на други инструменти како што се зурлата и гајдата, додека во Бугарија тие обично ги придружуваат гајдата и гадулката. Тие исто така се свират соло во некои албански, бугарски и македонски народни игри и песни. Со векови, тапанот е незаменлив на македонските селски свечености, како што се свадби и прослави на заштитници на домови и села. Во Романија и Молдавија тобата понекогаш се користи за придружување на танци. Во регионите на Молдавија, Марамур и Бихор има и некои видови со мал цимбал монтиран на врвот. Тие генерално се удираат со дрвени удиралки на едната кожа и со потенок стап на работ или цимбалот.

Во Турција, Азербејџан и Ерменија, давулот најчесто се свири со зурлата, иако може да се свири и со други инструменти, како и во ансамбли. Исто така, традиционално се користи за комуникација и во турската мехтер или јаничарска музика. Во Ирак и Левант, тој претежно се користи во асирското народно оро и асирската фолк-поп-музика, меѓу асирците, кои во најголем дел се придружени со зурлата, која е дувачки инструмент. Во Ерменија, долот нема толку голем обем и обично се свири со рацете, иако се користи и дрвен, тапан во форма на лажица. Често се слуша во ерменската народна музика. Не само што тоа е во народната, туку и во модерната музика, дури и со соло изведби во многу истакнати песни.

Градба[уреди | уреди извор]

Давул во куклен театар со сенка. Тука, Караѓоз е прикажан со својот давул.

Школката на тапанот е направена од тврдо дрво, од орев или костен, иако многу дрва можат да се користат во зависност од регионот каде се прави тапанот. За да се направи школката, дрвото се вари во вода за да може да се свитка, а потоа се свиткува во цилиндрична форма и се прицврстува заедно. Главите се обично од козја кожа, а тие се обликуваат во кругови со дрвени рамки. Сепак, едната страна може да биде од козја кожа за да даде повисок тон, додека другата глава може да биде од овча, телешка, па дури и магарешка кожа за да добие понизок звук. Некои дури ја претпочитаат кожата на волкот, па дури и кожата на кучето. Јажето се навојува напред и назад низ обвивката на тапанот, од страна до страна во цик-цак шема, и ги држи главите на тапанот и обезбедува напнатост за подесување на барабанот. Понекогаш металните прстени или кожните ремени се спојуваат со соседните нишки на јажето со цел да се овозможи натамошно подесување. Два прстени понекогаш се прицврстени на главното јаже каде што се провлекува јаже налик на појас за да се држи тапанот.

Во Македонија, Србија и Бугарија, тапанот се прави во две димензии: голем или околу 50-55 см пречник, и мал или тапанче, на околу 30-35 см пречник.

Во Турција, тапаните обично имаат големина од 60 см до 90 см во пречник. Кравја кожа се користи за страната од понискиот бас регистар на тапанот, додека кожата од коза се користи за тенкиот, висок регистар од тапанот.

Во Грција, тапаните имаат големина од 30-35 см за „тумбите“ и околу 90-120 см за даулите. Најчесто тапаните се околу 50-75 см.

Стил на свирење[уреди | уреди извор]

Свирачите честопати користат јаже закачено на барабанот за да го држат тапанот странично, така што едната глава е достапна со левата рака и една со десната. Секоја рака обично е посветена на свирење на едната страна на тапанот исклучиво, иако тоа може да варира според локалниот стил и традиција.

Македонскиот австралиски тапанар Крис Митревски е пионер во хибриден стил на свирење, потпирајќи се на повеќе нагласени ноти што ги свири недоминантната рака. Овој стил е тежок за свирење, но резултира со многу сложен полиритам, заедно со доминантната рака која го нагласува ритамот.

Наводи[уреди | уреди извор]