Словенечка граматика
Словенечката граматика ги опфаќа фонолошките, морфолошките, синтаксните и семантичките првила во словенечкиот јазик. Словенечките именки имаат род, број и падеж, а карактеристично е постоењето на двоината. Глаголите имаат 4 времиња, сегашно, минато, идно и плуперфект.
Морфологија[уреди | уреди извор]
Именки[уреди | уреди извор]
Словенечките именки имаат падежи. Во словенечкиот јазик има 6 падежи (во заграда се словенечките имиња):
- номинатив (imenovalnik или nominativ)
- генитив (rodilnik или genitiv)
- датив (dajalnik или dativ)
- акузатив (tožilnik или akuzativ)
- локатив (mestnik или lokativ)
- инструментал (orodnik или instrumental)
Именките во словенечкиот јазик имаат три броја: еднина, двоина и множина. Покрај тоа, именките имаат три рода: машки, женски и среден род.
Падежи[уреди | уреди извор]
Словенечките именки имаат 4 деклинации.
Деклинација за женски род[уреди | уреди извор]
- Прва деклинација
Оваа деклинација содржи именки кои завршуваат на -a. Повеќето од овие именки се во женски род, освен некои именки од машки род
број | ||||
падеж | ед. | дв. | мн. | |
---|---|---|---|---|
Ном. (1) | lipa | lipi | lipe | |
Ген. (2) | lipe | lip | lip | |
Дат. (3) | lipi | lipama | lipam | |
Аку. (4) | lipo | lipi | lipe | |
Лок. (5) (pri/o) | lipi | lipah | lipah | |
Инс. (6) (z) | lipo | lipama | lipami |
Именка може да се додаде во генитивот, множина и двоина. На пример, vožnja (возење) - voženj, igra (игра) - iger, ladja (брод) - ladij.
- Втора деклинација
Во втората деклинација се именки од женски род кои завршуваат на согласка.
број | ||||
падеж | ед. | дв. | мн. | |
---|---|---|---|---|
Ном. (1) | perut | peruti | peruti | |
Ген. (2) | peruti | peruti | peruti | |
Дат. (3) | peruti | perutma | perutim | |
Аку. (4) | perut | peruti | peruti | |
Лок. (5) (pri/o) | peruti | perutih | perutih | |
Инс. (6) (z) | perutjo | perutma | perutmi |
- Трета деклинација
Во оваа деклинација се недеклинирани именки од женски род.
број | ||||
падеж | ед. | дв. | мн. | |
---|---|---|---|---|
Ном. (1) | mami | mami | mami | |
Ген. (2) | mami | mami | mami | |
Дат. (3) | mami | mami | mami | |
Аку. (4) | mami | mami | mami | |
Лок. (5) (pri/o) | mami | mami | mami | |
Инс. (6) (z) | mami | mami | mami |
- Четврта деклинација
Во оваа деклинација именки добиени од придавки во женски род. Овие се деклинираат како обични придавки.
- Неправилни именки во женски род
Овие именки немаат правилна деклинациа: gospa (дама), hči (ќерка) и mati (мајка) во еднина. Во множина и двоина, mati и hči ја следат -a деклинацијата.
падеж | mati | hči |
---|---|---|
Ном. (1) | mati | hči |
Ген. (2) | matere | hčere |
Дат. (3) | materi | hčeri |
Аку. (4) | mater | hčer |
Лок. (5) (pri) | materi | hčeri |
Инс. (6) (s/z) | materjo | hčerjo |
падеж | ед. | дв. | мн. |
---|---|---|---|
Ном. (1) | gospa | gospe | gospe |
Ген. (2) | gospe | gospe | gospe, gospa |
Дат. (3) | gospe | gospema | gospem |
Аку. (4) | gospo | gospe | gospe |
Лок. (5) (pri) | gospe | gospeh | gospeh |
Инс. (6) (z) | gospo | gospema | gospemi |
Деклинација за машки род[уреди | уреди извор]
- Прва деклинација
број | ||||
падеж | ед. | дв. | мн. | |
---|---|---|---|---|
Ном. (1) | korak | koraka | koraki | |
Ген. (2) | koraka | korakov | korakov | |
Дат. (3) | koraku | korakoma | korakom | |
Аку. (4) | korak | koraka | korake | |
Лок. (5) (pri/o) | koraku | korakih | korakih | |
Инс. (6) (s) | korakom | korakoma | koraki |
- Втора деклинација
број | ||||
падеж | ед. | дв. | мн. | |
---|---|---|---|---|
Ном. (1) | vojvoda | vojvodi | vojvode | |
Ген. (2) | vojvode | vojvod | vojvod | |
Дат. (3) | vojvodi | vojvodama | vojvodam | |
Аку. (4) | vojvodo | vojvodi | vojvode | |
Лок. (5) (pri/o) | vojvodi | vojvodah | vojvodah | |
Инс. (6) (z) | vojvodo | vojvodama | vojvodami |
- Трета деклинација
Овие именки, односно нивните наставки, може да се исти со тие од првата деклинација за машки род. Во оваа група спаѓаат кратенки.
број | ||||
падеж | ед. | дв. | мн. | |
---|---|---|---|---|
Ном. (1) | H2O | H2O | H2O | |
Ген. (2) | H2O | H2O | H2O | |
Дат. (3) | H2O | H2O | H2O | |
Аку. (4) | H2O | H2O | H2O | |
Лок. (5) (pri/o) | H2O | H2O | H2O | |
Инс. (6) (z) | H2O | H2O | H2O |
- Четврта деклинација
Оваа деклинација опфаќа именки добиени од придавки во машки род. Овие именки се деклинирани како обични придавки.
- Неправилна деклинација
Најчеста неправилна деклинација е именката dan (ден).
бро | ||||
падеж | ед. | дв. | мн. | |
---|---|---|---|---|
Ном. (1) | dan | dni, dneva | dnevi | |
Ген. (2) | dne, dneva | dni | dni | |
Дат. (3) | dne, dnevu | dnema, dnevoma | dnem, dnevom | |
Аку. (4) | dan | dni, dneva | dni, dneve | |
Лок. (5) (pri/o) | dne, dnevu | dneh, dnevih | dneh, dnevih | |
Инст. (6) (z) | dnem, dnevom | dnema, dnevoma | dnemi, dnevi |
Деклинација за среден род[уреди | уреди извор]
- Прва деклинација
број | ||||
падеж | ед. | дв. | мн. | |
---|---|---|---|---|
Ном. (1) | mesto | mesti | mesta | |
Ген. (2) | mesta | mest | mest | |
Дат. (3) | mestu | mestoma | mestom | |
Аку. (4) | mesto | mesti | mesta | |
Лок. (5) (pri/o) | mestu | mestih | mestih | |
Инст. (6) (z) | mestom | mestoma | mesti |
- Именки добиени од придавки
Оваа група опфаќа именки добиени од придавки во среден род. Тие се деклинираат како обични придавки во среден род.
Глаголи[уреди | уреди извор]
Во словенечкиот јазик има четири граматички времиња: сегашно време (sedanjik), минато време (preteklik), сегашен перфект (predpreteklik), и идно време (prihodnjik). Покрај тоа, словенечкиот глагол има и три начина: исказен, заповеден и условен начин. Други одлики на словенечкиот глагол се:
- инфинитив кој завршува на -ti или -t.
- два активни сегашни партиципи, -č и -e.
- два минати активни партиципи, -l и -(v)ši.
- минат пасивен партицип, на -n или -t.
Глаголите во словенечкиот јазик имаат два вида: свршен и несвршен. Секој глагол може да има свршена и несвршена форма, исто како и во македонскиот јазик. На крај, глаголите имаат и преодност, односно тие се делат на преодни и непреодни, но и повратни.
времиња | ||||||||||
број | лице | сегашно време | минато време (1) | сегашен перфект (1) | идно време (1) | заповеден начин | сегашен услов (1) | минат услов (1) | ||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
еднина | 1 л. | tresem | sem tresel | sem bil tresel | bom tresel | -- | bi tresel | bi bil tresel | ||
2 л. | treseš | si tresel | si bil tresel | boš tresel | tresi | bi tresel | bi bil tresel | |||
3 л. | trese | je tresel | je bil tresel | bo tresel | naj trese | bi tresel | bi bil tresel | |||
двоина | 1 л. | treseva | sva tresla | sva bila tresla | bova tresla | tresiva | bi tresla | bi bila tresla | ||
2 л. | treseta | sta tresla | sta bila tresla | bosta tresla | tresita | bi tresla | bi bila tresla | |||
3 л. | treseta | sta tresla | sta bil tresla | bosta tresla | naj treseta | bi tresla | bi bila tresla | |||
множина | 1 л. | tresemo | smo tresli | smo bili tresli | bomo tresli | tresimo | bi tresli | bi bili tresli | ||
2 л. | tresete | ste tresli | ste bili tresli | boste tresli | tresite | bi tresli | bi bili tresli | |||
3 л. | tresejo | so tresli | so bili tresli | bodo tresli | naj tresejo | bi tresli | bi bili tresli | |||
партиципи и глаголски именки | ||||||||||
еднина | двоина | множина | ||||||||
име | м.р. | ж.р. | с.р. | м.р. | ж.р. | с.р. | м.р. | ж.р. | с.р. | |
партиципи | сегашен активен | --- | ||||||||
минат активен I | tresel | tresla | treslo | tresla | tresli | tresli | tresli | tresle | tresla | |
минат пасивен | raztresen | raztresena | raztreseno | raztresena | raztreseni | raztreseni | raztreseni | raztresene | raztresena | |
глаголска именка | сегашна активна | --- | глаголска именка | инфинитив | tresti | |||||
мината активна II | -- | супин | trest |
(1) партиципот мора да се сложува со подметот во реченицата
времиња | ||||||||||
број | лице | сегашно време | минато време (1) | сегашен перфект (1) | индо време (1) | заповеден начин | сегашен услов (1) | минат услов (1) | ||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
единина | 1 л. | venem | sem venil | sem bil venil | bom venil | -- | bi venil | bi bil venil | ||
2 л. | veneš | si venil | si bil venil | boš venil | veni | bi venil | bi bil venil | |||
3 л. | vene | je venil | je bil venil | bo venil | naj vene | bi venil | bi bil venil | |||
двоина | 1 л. | veneva | sva venila | sva bila venila | bova venila | veniva | bi venila | bi bila venila | ||
2 л. | veneta | sta venila | sta bila venila | bosta venila | venita | bi venila | bi bila venila | |||
3 л. | veneta | sta venila | sta bil venila | bosta venila | naj veneta | bi venila | bi bila venila | |||
множина | 1 л. | venemo | smo venili | smo bili venili | bomo venili | venimo | bi venili | bi bili venili | ||
2 л. | venete | ste venili | ste bili venili | boste venili | venite | bi venili | bi bili venili | |||
3 л. | venejo | so venili | so bili venili | bodo venili | naj venejo | bi venili | bi bili venili | |||
партиципи и глаголски именки | ||||||||||
еднина | двоина | множина | ||||||||
име | м.р. | ж.р. | с.р. | м.р. | ж.р. | с.р. | м.р. | ж.р. | с.р. | |
партиципи | сегашен активен | --- | ||||||||
минат активен I | venil | venila | venilo | venila | venili | venili | venili | venile | venila | |
минат пасивен | --- | |||||||||
глаголска именка | сегашна активна | --- | глаголска именка | инфинитив | veniti | |||||
мината активна II | -- | супин | venit |
(1) партиципот мора да се сложува со подметот во реченицата
времиња | ||||||||||
број | лице | сегашно време | минато време (1) | сегашен перфект (1) | идно време (1) | заповеден начин | сегашен услов (1) | минат услов (1) | ||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
еднина | 1 л. | kupujem | sem kupoval | sem bil kupoval | bom kupoval | -- | bi kupoval | bi bil kupoval | ||
2 л. | kupuješ | si kupoval | si bil kupoval | boš kupoval | kupuj | bi kupoval | bi bil kupoval | |||
3 л. | kupuje | je kupoval | je bil kupoval | bo kupoval | naj kupuje | bi kupoval | bi bil kupoval | |||
двоина | 1 л. | kupujeva | sva kupovala | sva bila kupovala | bova kupoval | kupujva | bi kupovala | bi bila kupovala | ||
2 л. | kupujeta | sta kupovala | sta bila kupovala | bosta kupovala | kupujta | bi kupovala | bi bila kupovala | |||
3 л. | kupujeta | sta kupovala | sta bil kupovala | bosta kupovala | naj kupujeta | bi kupovala | bi bila kupovala | |||
множина | 1 л. | kupujemo | smo kupovali | smo bili kupovali | bomo kupovali | kupujmo | bi kupovali | bi bili kupovali | ||
2 л. | kupujete | ste kupovali | ste bili kupovali | boste kupovali | kupujte | bi kupovali | bi bili kupovali | |||
3 л. | kupujejo | so kupovali | so bili kupovali | bodo kupovali | naj kupujejo | bi kupovali | bi bili kupovali | |||
партиципи и глаголски именки | ||||||||||
еднина | двоина | множина | ||||||||
име | м.р. | ж.р. | с.р. | м.р. | ж.р. | с.р. | м.р. | ж.р. | с.р. | |
партиципи | сегашен активен | kupujoč | kupujoča | kupujoče | kupujoča | kupujoči | kupujoči | kupujoči | kupujoče | kupujoča |
минат активен I | kupoval | kupovala | kupovalo | kupovala | kupovali | kupovali | kupovali | kupovale | kupovala | |
минат пасивен | kupovan | kupovana | kupovano | kupovana | kupovani | kupovani | kupovani | kupovane | kupovana | |
глаголски именки | сегашна активна | kupovaje | глаголски именки | инфинитив | kupovati | |||||
мината активна II | -- | супин | kupovat |
(1) партиципот мора да се сложува со подметот во реченицата
времиња | ||||||||||
број | лице | сегашно време | минато време (1) | сегашен перфект (1) | идно време (1) | заповеден начин | сегашен услов (1) | минат услов (1) | ||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
еднина | 1 л. | delam | sem delal | sem bil delal | bom delal | -- | bi delal | bi bil delal | ||
2 л. | delaš | si delal | si bil delal | boš delal | delaj | bi delal | bi bil delal | |||
3 л. | dela | je delal | je bil delal | bo delal | naj dela | bi delal | bi bil delal | |||
двоина | 1 л. | delava | sva delala | sva bila delala | bova delal | delajva | bi delala | bi bila delala | ||
2 л. | delata | sta delala | sta bila delala | bosta delala | delajta | bi delala | bi bila delala | |||
3 л. | delata | sta delala | sta bil delala | bosta delala | naj delata | bi delala | bi bila delala | |||
множина | 1 л. | delamo | smo delali | smo bili delali | bomo delali | delajmo | bi delali | bi bili delali | ||
2 л. | delate | ste delali | ste bili delali | boste delali | delajte | bi delali | bi bili delali | |||
3 л. | delajo | so delali | so bili delali | bodo delali | naj delajo | bi delali | bi bili delali | |||
партиципи и глаголски именки | ||||||||||
еднина | двоина | множина | ||||||||
име | м.р. | ж.р. | с.р. | м.р. | ж.р. | с.р. | м.р. | ж.р. | с.р. | |
партиципи | сегапшен активен | delajoč | delajoča | delajoče | delajoča | delajoči | delajoči | delajoči | delajoče | delajoča |
минат активен I | delal | delala | delalo | delala | delali | delali | delali | delale | delala | |
минат пасивен | zdelan | zdelana | zdelano | zdelana | zdelani | zdelani | zdelani | zdelane | zdelana | |
глаголски именки | сегашна активна | --- | глаголска именка | инфинитив | delati | |||||
мината пасивна II | predelavši | супин | delat |
(1) партиципот мора да се сложува со подметот во реченицата
времиња | ||||||||||
број | лице | сегашно време | минато време (1) | сегашен перфект (1) | идно време (1) | заповеден начин | сегашен услов (1) | минат услов (1) | ||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
еднина | 1 л. | želim | sem želel | sem bil želel | bom želel | -- | bi želel | bi bil želel | ||
2 л. | želiš | si želel | si bil želel | boš želel | želi | bi želel | bi bil želel | |||
3 л. | želi | je želel | je bil želel | bo želel | naj želi | bi želel | bi bil želel | |||
двоина | 1 л. | želiva | sva želela | sva bila želela | bova želel | želiva | bi želela | bi bila želela | ||
2 л. | želita | sta želela | sta bila želela | bosta želela | želita | bi želela | bi bila želela | |||
3 л. | želita | sta želela | sta bil želela | bosta želela | naj želita | bi želela | bi bila želela | |||
множина | 1 л. | želimo | smo želeli | smo bili želeli | bomo želeli | želimo | bi želeli | bi bili želeli | ||
2 л. | želite | ste želeli | ste bili želeli | boste želeli | želite | bi želeli | bi bili želeli | |||
3 л. | žele / želijo | so želeli | so bili želeli | bodo želeli | naj žele | bi želeli | bi bili želeli | |||
партиципи и глаголски именки | ||||||||||
еднина | двоина | множина | ||||||||
име | м.р. | ж.р. | с.р. | м.р. | ж.р. | с.р. | м.р. | ж.р. | с.р. | |
партиципи | сегашен активен | želeč | želeča | želeče | želeča | želeči | želeči | želeči | želeče | želeča |
минат активен I | želel | želela | želelo | želela | želeli | želeli | želeli | želele | želela | |
минат пасивен | zaželen | zaželena | zaželeno | zaželena | zaželeni | zaželeni | zaželeni | zaželene | zaželena | |
глаголска именка | сегашна активна | žele | глаголска именка | инфинитив | želeti | |||||
мината активна II | zaželevši | супин | želet |
(1) партиципот мора да се сложува со подметот во реченицата
Наводи[уреди | уреди извор]
Поврзано[уреди | уреди извор]
Надворешни врски[уреди | уреди извор]
- Кратка словенечка граматика на англиски.
Оваа статија од областа на лингвистиката е никулец. Можете да помогнете со тоа што ќе ја проширите. |
Оваа статија за Словенија е никулец. Можете да помогнете со тоа што ќе ја проширите. |
|