Рулја
| Рулја Κώτας | |
|---|---|
 Поглед на Рулја од патот Костур - Лерин | |
  Рулја | |
|
Местоположба во областа   Рулја | |
| Координати: 40°41.61′N 21°10.20′E / 40.69350° СГШ; 21.17000° ИГД | |
| Земја | Грција |
| Област | Западна Македонија |
| Округ | Лерин |
| Општина | Преспа |
| Општ. единица | Смрдеш |
| Надм. вис. | 890 м |
| Население (2011)[1] | |
| • Вкупно | 22 |
| Часовен појас | EET (UTC+2) |
| • Лете (ЛСВ) | EEST (UTC+3) |
Рулја (грчки: Κώτας, Котас, до 1927 г. Ρούλια, Рулја;[2] до 1932 г. Κατωχώρι, Катохори[3]) — село во Костурско, Егејска Македонија, денес во општината Преспа на Леринскиот округ во Западна Македонија, Грција. Населението брои 22 жители (2011) и до денес е сочинето исклучиво од Македонци.[4]
Географија и местоположба[уреди | уреди извор]
Селото се наоѓа на 38 км југозападно од Лерин и на 30 км северно од Костур, во областа Корешта. Лежи во подножјето на планината Корбец, на надморска височина од 890 м.[4] Рулја е на десниот брег на Рулска Река, лева притока на Бистрица.
Историја[уреди | уреди извор]
Османлиско време[уреди | уреди извор]
Селото првпат се споменува во османлиски тефтер од 1530 г. под името Хровилја со 25 семејства.[5]. Според преданијата, селото изворно било сместено во месноста Горно Село, на самиот пат Лерин - Горица. Како крапатно место, страдало од османлиските војски што минувале по патот и го опустошувале, па затоа населението се преместило околу рушевините на манастирот „Успение на Пресвета Богородица“. Во 1865 г. во Рулја е изградена истоимената црква „Успение на Пресвета Богородица“ и е отворено народно училиште.[6].
Во „Етнографија на вилаетите Адријанопол, Монастир и Салоника“ се вели дека во 1873 г. во Рулја (Rulia), во Костурската каза, имало 36 доаќинства со 100 жители Македонци.[7][8]
Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) во 1900 г. Рулја имала 500 жители Македонци.[4][7][9] На почетокот од XX век целото население било под врховенството она Цариградската патријаршија. Според грчки извор, во селото имало 70-90 семејства. По Илинденското востание на почетокот на 1904 г. селото преминало под врховенството на Бугарската егзархија.[10] Истата година турските власти му забраниле на учителот Л. Поповски од Д’мбени да отвори народно училиште во селото[11] По податоците на егзархискиот секретар Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 г. в Рулја има 600 Македонци[7] под езаргхијата и работи бугарско училиште.[12] Според Георги Константинов Бистрицки, Рулја пред Првата балканска војна имала 75 куќи, сите Македонски.[7][13]
На Етнографската карта на Битолскиот Вилает од 1901 г. Руља се води како чисто македонско село во Костурската каза на Горичкиот санџак со 75 куќи.[14]
За време на Илинденско востание во 1903 г. во Рулја се организирале две чети на ВМОРО: селската со 37 четници, раководена од кметот Ставре и четата на Коте Христов со 169 четници, која се распуштила во 1904 г. поради преминувањето на Коте Христов на страна на грчка вооружена пропаганда[15]
Во првите денови од април 1908 г. власта извршила рација селото, притоа спроведувајќи го претресот со мачење и насилства.[16]
Во Грција[уреди | уреди извор]
Со Букурешкиот договор селото е припоено кон дрчката држава, кога имало 572 жители.[4] Грчкит еединици го нападнале бугарското училиште и му ја одзеле сета училишна документација. Мештаните Л. Делов и Н. Лазаров биле уапсени под обвинание за пробугарско агитирање[17]. Во 1927 г. селото е преименувано во Катохорион, а во 1932 г. го добива името Котас, во чест на андартот Коте Христов.
Во 1995 г. во Рулја е отворен музејот „Капетан Коте“ во неговата родната куќа.
Население[уреди | уреди извор]
Населението на Рулја постојано опаѓа, уште од нејзиното потпаѓање под грчка власт. Ова се должи на големото иселување на населението во прекуокеанските земји низ децениите.[4] Еве преглед на населението во сите пописни години, од 1940 г. до денес:
| Година | 1940 | 1951 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 2001 | 2011 | 2021 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Население | 586 | 210 | 182 | 99 | 59 | 49 | 53 | 22 |
- Извор за 1940-1991 г.: Т. Симовски, Населените места во Егејска Македонија
Самоуправа и политика[уреди | уреди извор]
Селото припаѓа на општинската единица Смрдеш со седиште во истоименото село, која припаѓа на поголемата општина Преспа, во округот Лерин. Воедно, селото е дел од општинскиот оддел Рулја, каде е единственото населено место.
Стопанство[уреди | уреди извор]
Селото важи за доста сиромашно. Се произведуваат жито, грав, јаболка и компири.[4]
Личности[уреди | уреди извор]
- Васил Иванов (1884-?) — деец на ВМОРО, учесник в Илинденското востание, војвода на селската чета по 1904 г., се отселил во Торонто[18]
- Васил Попкаранфилов (Βασίλειος Παπακαραφύλλης) — гркомански андартски деец
- Коте Христов Саров (1863 - 1905) — гркомански андартски капетан, претходно војвода на ВМОРО
- Сотир Котев Саров (1894 - 1971) — гркомански андартски капетан, син на Коте Христов
- Христо Попдимитров (Παπα Χρήστος Παπαδημητρίου) — гркомански андартски деец
Наводи[уреди | уреди извор]
 |
„Рулја“ на Ризницата ? |
- ↑ „Попис на населението од 2011 г. Трајно население“. Државен завод за статистика на Грција.
- ↑ Μετονομασίες των Οικισμών της Ελλάδας. Ρούλια - Κατωχώρι
- ↑ Μετονομασίες των Οικισμών της Ελλάδας. Κάτω Χωρίον - Κώττας
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Симовски, Тодор (1998). Населените места во Егејска Македонија : географски, етнички и стопански одлики. I дел. Скопје: Институт за национална историја. стр. 173–174.
- ↑ Harun Yeni,Demography and settlement in Paşa sancaği sol-kol region according to muhasebe-i vilayet-i rumeli defteri dated 1530 [1530 tarihli Muhasebe-i Vilayet-i Rumeli defteri'ne göre Paşa Sancağı sol-kol bölgesinde demografi ve yerleşim], Ankara, 2006, стр. 114
- ↑ Тзавелла, Христофор. Кръстникът на първите войводи на ВМОРО и ВМОК отец Търпо Поповски, Македония Прес, София, 2003, стр. 100
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 Како што е општопознато, Македонците во бугарските извори се присвојуваат и водат како Бугари, и покрај признанието дека самите се изјаснувале како Македонци.
- ↑ „Македония и Одринско. Статистика на населението от 1873 г.“ Македонски научен институт, София, 1995, стр. 108-109.
- ↑ Кънчов, Васил. Македония. Етнография и статистика, София, 1900, стр. 266.
- ↑ Силянов, Христо. Освободителните борби на Македония, том II, София, 1993, стр. 125.
- ↑ Райчевски, Стоян. 1904 – 1906 Гоненията на българите в Македония и Одринско. София, 2011, стр. 34 – 36.
- ↑ Brancoff, D.M. La Macédoine et sa Population Chrétienne, Paris, 1905, pp. 180-181.
- ↑ Бистрицки, Българско Костурско, Ксанти, 1919, стр. 6.
- ↑ Михајловски, Роберт, уред. (2017). Етнографска карта на Битолскиот вилает (PDF). Каламус. стр. 98.
- ↑ Тзавелла, Христофор. Кръстникът на първите войводи на ВМОРО и ВМОК отец Търпо Поповски, Македония Прес, София, 2003, стр. 99
- ↑ Одрински глас, брой 15, 20 април 1908, стр. 4.
- ↑ Генов, Георги. Беломорска Македония 1908 - 1916, Торонто, 2006, стр. 175, 183
- ↑ Николов, Борис Й. Вътрешна македоно-одринска революционна организация. Войводи и ръководители (1893-1934). Биографично-библиографски справочник, София, 2001, стр. 62.
| ||||||||||||||