Монголско писмо

Монголско писмо
Тип	Азбука
Творец	Татар-Тонга
Период	околу 1204 – денес
Правец на пишување	vertical left-to-right, од лево кон десно
Јазици	монголски евенкиски
Сродни писма
Матични системи	прахананска азбука Феникиска азбука Арамејска азбука Сириска азбука Согдијанска азбука Ујгурско писмо Монголско писмо
Изведени системи	манџурско писмо чисто писмо вагинтара
ISO 15924
ISO 15924	Mong, 145 , ​Mongolian
Уникод
Уникоден назив	Mongolian
Уникоден опсег	U+1800 – U+18AF

Класичната вертикална монголска азбука (монголски: Monɣul bičig, кирилица: Монгол бичиг, Mongol bichig') било едно од многуте системи на пишување создадени за монголски јазик и највеќе користена азбука сѐ до воведувањето на кириличната монголска азбука во 1946. Традиционалното писмо со малимодификации се користи денес во Внатрешна Монголија во Народна Република Кина. Истото писмо се користи и во евенкискиот јазик.

Примери

Историски форми	Модерно печатење	Транслитерација на првиот збор:
		v 　 i k i p e d i y a

• транслитерација: Vikipediya čilügetü nebterkei toli bičig bolai.
• кирилица: Википедиа Чөлөөт Нэвтэрхий Толь Бичиг Болой.
• транскрипција: Vikipedia chölööt nevterkhii toli bichig boloi.
• превод: Википедија е слободна енциклопедија

Традиционалната монголска азбука

Знаци				Транслитерација		Забелешки
почетна	средна	крајна		Латиница	Кирилица
				a	А	Distinction usually by vowel harmony (see also q/γ and k/g below)
				e	Э
				i, yi	И,Й, Ы, Ь	At end of word today often absorbed into preceding syllable
				o, u	О, У	Distinction depending on context.
				ö, ü	Ө, Ү	Distinction depending on context.
				n	Н	Distinction from medial and final a/e by position in syllable sequence.
				ng	Н, НГ	Only at end of word (medial for composites). Transcribes Tibetan ང; Sanskrit ङ.
				b	Б, В
				p	П	Only at the beginning of Mongolian words. Transcribes Tibetan པ;
				q	Х	Only with back vowels
				ɣ	Г	Only with back vowels. Between vowels today pronounced as long vowel. The "final" version only appears when followed by an a written detached from the word.
				k	Х	Only with front vowels. Word-finally only g, not k. g between vowels today pronounced as long vowel.
				g	Г
				m	М
				l	Л
				s	С
				š	Ш	Pronunciation of this character hasn't changed.
				t, d	Т, Д	Distinction depending on context.
				č	Ч, Ц	Originally no distinction between /tʃ'/ and /ts'/, today by context.
				ǰ	Ж, З	Distinction by context. Originally often interchanged with y below.
				y	Е, Ё, И, Ю, Я	Part of diphthongs, although technically a consonant.
				r	Р	Not normally at the beginning of words.
				v	В	Transcribes Sanskrit व.
				f	Ф	Medieval Mongolian didn't use this sound.
				ḳ	К	Transcribes Russian К.
				(c)	(ц)	Transcribes Tibetan /ts'/ ཚ; Sanskrit छ.
				(z)	(з)	Transcribes Tibetan /dz/ ཛ; Sanskrit ज.
				(h)		Transcribes Tibetan /h/ ཧ, ྷ; Sanskrit ह.