Козметика

Козметика се производи кои се користат за подобрување на изгледот или мирисот на човечкото тело. Козметиката вклучува креми за кожа, лосиони, пудри, парфеми, кармини, лак за нокти, шминка за очи и лице, влажни марамчиња, трајни фризури, кнтактни леќи за очи, фарби за коса, спрејови и гелови за коса, дезодоранси, дезинфекциски средства за раце, производи за бебиња, масла за бањање, соли за бањање, путери и многу други типови на производи. Подмножество на козметиката е „шминката“ кое се однесува на производи во боја наменети за промена на изгледот на корисникот. Многу производители прават разлика помеѓу декоративна козметика и заштитна козметика. Зборот козметика потекнува од грчкиот збор κοσμητική τέχνη (kosmetikē tekhnē) што значи „уметност во облекувањето и украсувањето“, од зборот κοσμητικός (kosmētikos) што значи „вешти во средувањето и аранжирањето“ додека пак тој потекнува од κόσμος (kosmos) што меѓу другото значи „средува“ и „украсува“.

Мал број на мултинационални корпорации кои потекнуваат од раниот 20 век моментално доминираат со производството на козметика но дистрибуцијата и продажбата е раширена меѓу голем спектар на различни бизниси. Американската администрација за храна и лекови (ААХЛ) која ја регулира козметиката во Америка ја дефинира козметиката како :„наменета за да се применува на човечкото тело за чистење, разубавување, промовирање на привлечност или за промена на изгледот без да влијае на структурата или функцииите на телото“. Оваа широко распространета дефиниција исто така го вклучува и било кој материјал наменет за употреба како состојка од козметички производ. ААХЛ посебно го исклучува сапунот од оваа категорија.

Историја[уреди | уреди извор]

Првиот археолошки доказ за употреба на козметика е пронајден во Египет околу 3500 г. п.н.е. во времињата на Стар Египет кога некои членови на кралските семејства како на пример Нефертити, Нефертари, маската на Тутанкамон итн. имале шминка. И Старите Грци и Римјани користеле козметика. Римјаните и Старите Египќани користеле козметика која содржела отровна жива и олово. Козметиката имала влијание на античкото кралство на Израел, како што е забележано во Стариот завет -2 Крала 9:30 каде Изабела си ги боела клепките -приближно 840 година п.н.е. И во Библиската книга на Естер се опишани разновидни третмани за убавина.

Во Средниот век, иако употребата на козметиката не била одобрувана од страна на Црквата, многу жени во ја користеле. Популарен тренд за жените во Средниот тренд било да имаат блед тен на кожата кој се постигнувал или преку нанесување на пасти од олово, креда или брашно или преку вадење на крвта. Жените ставале и бел пигмент од олово на нивните лица кој бил познат како „ceruse (церуза) “ за да изгледа дека имаат бел тен.

На многу места во западната историја употребата на козметиката била осудувана. На пример во 19-от век најпрво шминката ја користеле проститутките и Кралицата Викторија јавно изјавила дека шминката е несоодветна, вулгарна и прифатлива за употреба само кај глумците. Адолф Хитлер им кажал на жените дека боењето на лицето е само за кловнови а не за жени од намоќната раса.

Жените во 19-от век сакале да бидат сметани за нежни дами. Тие се споредувале себеси со деликатни цвеќиња и ја нагласувале својата префинетост и женственост. Секогаш имале за цел да изгледаат бледи и интересни. Понекогш дамите дискретно ставале малку руж на образите и користеле „беладона“ за да ги прошират и истакнат повеќе своите очи. Шминката општо била осудувана особено во 1870-те кога социјалниот бонтон станал многу ригиден.

Меѓутоа на глумиците им било дозволено да користат шминка и познатите убавици како што се Сара Бернар и Лили Лангтри можеле да бидат напудрени. Повеќето достапни козметички производи или биле хемиски сомнителни или поради бојата бобинки и цвекло можеле да се најдат во кујнската средина.

До средината на 20-от век, козметиката е во широко распространета употреба од страна на жените во приближно сите индустриски општества во светот.

Козметиката била во употреба илјадници години. Отсуството на регулирање на производството и употребата на козметиката низ годините довело до негативни несакани ефекти, деформитети, слепило па дури и смрт. Примери за ова се распространетото користење на церуза (бело олово) за покривање на лицето за време на ренесансата и слепило предизвикано од маскарата Lash Lure (Лаш Лур) во текот на раниот раниот 20 век.

Моментално широко распространетите годишни расходи за козметиката се проценуваат на 19 милијарди долари. Од поголемите фирми најголема е L’Oreal (Лореал), основана од Јуџин Шилер во 1909 под името Француска компанија за безопасно фарбање (сега во сопственост на Лилијан Беттанкурт (26%) и Nestle (Нестле) (28 %). Со останатите 46 % се тргува јавно). Пазарот е развиен во САД во текот на 1910-те од Елизабет Арден, Елена Рубинштајн и Макс Фактор. На овие фирми веднаш по Втората светска војна им се приклучуваат Revlon (Ревлон) и Estee Lauder (Естее Лаудер).

Производите за убавина сега се широко достапни од посветените интернет-трговци на мало кои од неодамна се приклучија од основани места вклучувајќи ги и големите стоковни куќи и традиционалните трговци на мало за убавина од тули и малтер.

Како и повеќето индустрии, козметичките компании се спротивставуваат на управување од страна на владините агенции како што е ААХЛ и лобираа против ова низ годините. ААХЛ не мора да ја одобрува или прегледува козметиката или пак што се става во производите пред тие да им бидат продадени на потрошувачите. ААХЛ регулира само против боите кои може да се употребат во козметиката и фарбањето. Козметичките компании не мора да пријавуваат никакви повреди предизвикани од производите, самите тие имаат доброволни потсетувачи на производите.

Критики и контроверзност[уреди | уреди извор]

Во текот на 20-от век популарноста на козметиката рапидно се зголемува. Козметиката се користи од девојките на значително рана возраст, особено во Америка. Поради брзото намалување на возраста на корисниците на шминка многу познати брендови на компании од Rimmel (Римел) до Estee Lauder (Естее Лаудер) со висококвалитетни производи, се грижат за проширување на овој пазар со воведување на кармини и сјајеви за уста со повеќе мирис, козметика спакувана во сјајни и светликави пакувања, маркетинг и рекламирање користејќи млади модели. Во последните неколку години социјалните последици од разубавувањето на се помладите имаат многу внимание во медиумите.

Критиките на козметиката доаѓаат од различни извори вклучувајќи некои феминисти, исламисти, христијани, активисти за правата на животните, автори и групи од јавен интерес. Постои голема свест и приоритети за козметиките кои се без наводно токсични состојки, особено оние добиени од нафта, натриум лаурил сулфат (НЛС) и парабени.

Бројни објавени извештаи предизвикаа загриженост за безбедноста на неколку сурфактанти. СЛС предизвикува голем број на кожни заболувања вклучувајќи и воспаление на кожата.

Кај мал процент од популацијата парабените можат да предизвикаат иритација на кожата и контакт дерматитис кај поединци со парабенски алергии. Експериментите врз животните покажаа дека парабените имаат слаба естрогенска активност и се однесуваат како ксеноестерогени. Долгото користење на шминка ги истенчува трепките.

Вештачките мириси се користат многу во производите за широка потрошувачка. Студиите направени од алерголошките тестови покажуваат дека вештачките мириси се направени од многу состојки кои предизвикуваат алергиски реакции.

Козметичките компании беа критикувани за квазинаучни тврдења во врска со нивните производи што се погрешни или неподржани со научни докази.

Видови на шминка[уреди | уреди извор]

Кармин, сјај за усни, молив за усни, здебелувач за усни, балсам за усни, основа за усни и зголемувачи на усни.
Основа за лице која се користи за мазнење на лице и покривање на дамки или нерамномерна боја на кожа. Најчесто е течност, крем или пудра. За да се добие рамномерен краен резлутат пред да се нанесе пудрата се нанесува основа за пудра.
Пудра, која се користи за да ја зацврсти течната пудра за лице давајќи и мат финиш и воедно да ги покрие малите недостатоци или флеки.
Руж, руменило или црвило, бојач на образи кој се користи за истакнување на бојата на образите и за да ги направи јаболчниците да изгледаат подефинирани. Се наоѓа во вид на пудра, крем или течност.
Перли, се користат за да и дадат на кожата малку боја со додавање на златен или бронзен сјај.
Маскарата се користи за да ги затемни, издолжи и згусти трепките. Достапна е во природни бои како на пример кафена и црна но се наоѓа и во посмели бои како што се сина, розова или виолетова. Постојат многу различни формули вклучувајќи ги и водоотпорната за оние кои се склони кон алергии или ненадејни солзи. Најчесто се нанесува по извиткувачот на трепки и основата за маскара.

Лепило за вештачки трепки, молив за очи, сенка за очи, светки за очи и блескави моливи за очи како и моливчиња во најразлични бои се користат за да ги нагласат очните капаци (поголеми очи даваат помлад изглед).
Моливчиња за веѓи, креми, восоци, гелови и пудри се користат за да ги дефинираат веѓите.
Лак за нокти кој се користи за да ги обои ноктите на рацете и нозете.
Коректор, се користи за да покрие какви било несовршености на кожата.

Козметиката може да се опише од формата на производот како и од областа на нанесување.

Козметиката може да биде течни или кремасти емулзии: пудри, како притиснати така и опуштени, дисперзии и анхидратни креми или стапчиња.

Боја за усни е козметички производ кој содржи или вода или база на гел. За да производот остане на усните многу бои може да содржат алкохол. Овие производи за обојување на усните се достапни во различни формули, бои и видови на нанесување. Идејата е бојата за усни со обојување трајно да ги засити усните со боја, подобро отколку нанесување на восок во боја на усните за нивно обојување. Бојата за усни обично е водоотпорна за да бојата биде долготрајна и кога бојата ќе се исуши не смее да се размачкува, да остава дамки, да изгледа нерамномерно или да остава траги на забите. Бојата за усни може да се најде во шише со апликатор кој се користи да се нанесе бојата на усните или во мала тегличка од која корисникот може да си ја нанесе бојата со прст или или козметичка четка.

Одстранувач на шминка е производ кој се користи за да се одстранат производи од шминка кои се нанесуваат на кожата. Се користи за ќистење на кожата за други процедури како што е нанесување на каков било лосион навечер пред спиење.

Производи за нега на кожа[уреди | уреди извор]

Во општата категорија на козметика се и производите на нега на кожата. Тука се вклучени креми и лосиони за навлажнување на лицето и телото кои често се формулирани за опфаќање на различни типови на кожа, лосиони за сончање за заштита на кожата од УВ зраци и оштетувања, кожни избелувачи за побела кожа и третмански производи за поправање или прикривање на кожни несовршености (акни, брчки, подочњаци, итн), масла за потемнување за да ја потемнат кожата.

Состојки[уреди | уреди извор]

Иако од најголемите козметички компании има гаранција дека состојките имаат поминато тестови за квалитет, ги исполнуваат сите услови што се потребни и поради тоа се безбедни за употреба, голема предост има козметиката која е без „вештачки“ состојки, особено онаа која се добива од нафта. Рачно изработените и потврдените органски производи кога еднаш ќе се најдат на ниш пазарот стануваат доминантни.

Во многу земји листите на состојки во козметиката се високо контролирани. Тестирањето на козметички производи на животни е контроверзна тема. Сега е илегално во Велика Британија, Холандија и Белгија, а забраната во Европската Унија треба да стапи на сила во 2009 година.

Органски и природни состојки[уреди | уреди извор]

Иако многу козметички производи се проверуваат, што се однесува на присуството на штетни хемикалии во овие производи сè уште постои грижа од здравствени проблеми. Покрај додатните бои, козметичките производи и нивните состојки не се предмет на регулирање на ААХЛ пред нивното пуштање на пазарот. Тоа се случува само ако производот ги прекршува правилата на Сојузниот акт за храна, лекови и козметика (САХЛК) и Актот за саем на пакување и означување, и дури по неговото лансирање ААХЛ може да презема акции за неговото прекршување. Поради големиот број на производи кои се пуштаат на пазарот секоја сезона тешко е да се внимава на безбедноста на секој производ. Некои производи го содржат канцерогениот заразувач 1. 4 –диоксин. Се појавуваат многу козметички компании со „целосно природни“ и органски производи. Сиете природни производи содржат минерали и состојки од растенија и сите органски производи се направени со органски земјоделски производи. Производите за кои се тврди дека се органски не се органски сè додека не се потврди од „Ноп (Националната органска програма) “.

Козметичка индустрија[уреди | уреди извор]

Козметичката индустрија е профитабилен бизнис за повеќето производители на козметички производи. Под козметички производи се поразбира се што е наменето за лична нега како што се лосиони за тело или лосиони за сончање, шминки и други производи наменети за да го променат нечиј изглед. Со оглед на технолошкиот развој и подобрувањето на производствениот процес на козметика и во најмала рака поради постојаното зголемување на побарувачката на овие производи, оваа индустрија објавува важен раст што се однесува на профитот.

Козметичката индустрија не расте само во Америка туку и во различни делови на светот кои станале познати по нивните козметички претходници. Некои од овие ги вклучуваат Франција, Германија Италија и Јапонија. Се проценува дека козметичката индустрија во Германија прави продажби од €12. 6 милијарди од продажба на мало, што во 2008 година ја направи германската козметичка индустрија трета во светот по Јапонија и Америка. Исто така се покажало дека во истата земја оваа индустрија од 2007 до 2008 година пораснала за околу 5 проценти. Извозот на Германија од оваа индустрија во 2008 година достигнал €5. 8 милијарди додека увозот од козметиката изнесувал вкупно €3 милијарди. Главните земји кои извезуваат козметика во Германија се Франција, Швајцарија, Америка и Италија и таа главно се состои од шминка и мириси или парфеми за жени.

По Америка, Јапонија е вториот најголем пазар за козметика во светот, пазар вреден 1. 4 трилиони јапонски јени годишно.

Моментално светската индустрија за козметика и парфеми се проценува дека прави годишен обрт од 170 милијарди долари (според Еуростаф-Мај 2007година) годишно. Европа е водечкиот пазар кој претставува околу €63 милијарди додека пак според ФФИП (Француска федерација за индустрија за парфеми) продажбата во Франција достигна €6, 5 милијарди во 2006 година. Франција е уште една земја во која козметичката индустрија има важна улога како нацинално така и интернационално. Повеќето производни кои на својата етикета имаат „произведено во Франција“ се многу вреднувани на меѓународниот пазар. Според податоци од 2008 година козметичката индустрија Франција за 40 последователни години постојано растела. Во 2006 година индустрискиот сектор достигна рекордно ниво од €6, 5 милијарди. Познати козметички брендови кои се произведуваат во Франција ги вклучуваат Vichy (Вичи), Yves Saint Laurent (Ив Сен Лоран), Yves Rocher (Ив Роше) и многу други.
Италијанската козметичка индустрија исто така има важна улога во Европскиот козметички пазар. Иако не е голема во другите европски земји, се проценува дека италијанската индустрија во 2007 година достигнала €9 милијарди. Во Италијанската козметичка индустрија доминираат производи за коса и тело а не шминка како во многу европски земји. Во Италија производите за коса и тело сочинуваат приближно 30 % од козметичкиот пазар. Шминката и производите за нега на лице се првите козметички производи што се извезени во Америка.

Поради популарноста на козметиката, особено на мирисите и парфемите, многу дизајнери кои непотребно се вмешани во козметичката индустрија се појавуваат со различни парфеми кои го носат нивното име. Овен тоа многу актер/ки и пејач/ки имаат и нивни сопствени линии на парфеми (како што е Селин Дион). Парфемите на дизајнерите се како сите други производи на дизајнери, најскапи се во индустријата зошто потрошувачот не го плаќа само производот туку и брендот. Познати италијански мириси се произведени од Џорџо Армани, Долче и Габана итн.

Европската комисија и ААХЛ се двете тела кои одлучуваат за законодавството што се занимава со козметичката индустрија и нејзините разновидни аспекти во Европската Унија односно во Америка. Во Европската Унија циркулацијата на козметичките продикти и нивната безбедност се предмет на правото уште од 1976 година. Една од најновите измени во директивата за козметичката индустрија доаѓа како резлутат на обидот да се забрани тестирањето врз животни. Заради тоа тестирањето на козметички производи врз животни е нелегално во Европската Унија од септември 2004 година и тестирањето на одделни состојки од таквите производи врз животни е исто така забрането со закон од март 2009 година.

ААХЛ се приклучи заедно со тринаесете други Федерални агенции во формирањето на Интерагенцискиот координативен комитет за валидност на алтернативни методи (ИККВАМ) во 1997 година што е обид да се забрани тестирањето врз животни и да се најдат други методи со кои ќе се тестираат козметичките производи.

Светската козметичка индустрија изгледа дека постојано се развива, сега со предноста на интернет компаниите повеќе отсекогаш. Многу козметички компании ги продаваат своите козметички производи преку интернет и во земји во кои немаат претставници.

Козметички кариери[уреди | уреди извор]

Извршен сметководител е одговорен за посета на сите оддели и специјализираните продавници за продажба на тезги и на врати. Тие ги објаснуваат новите производи и „подароци со купување“ (бесплатни производи што се даваат со купување на одреден козметички производ што чини повеќе отколку во еден цел сет).

Советник за убавина дава совети за производите на основа на негата на кожата на клиентот и неговите барања за шминкање. Советниците за убавина можат да добијат сертификат преку Институтот за убавина против стареење.

Козметичар е професионалец кој обезбедува третмани за лице и тело на клиенти. Понекогаш терминот козметолог наизменично се користи со овој термин но најчесто се однесува на професионалец со сертификат. Хонорарен шминкер обезбедува совети за убавина и козметичка помош на клиенти, најчесто е платен по час од козметичка компанија.

Професионалци во козметичките маркетиншки кариери управуваат со истражувањата на фокусирани групи, го промовираат брендот на саканата слика и обезбедуваат други маркетиншки услуги (предвидувања за продажба, распределба во различни продавници, итн.).

Оние кои се занимаваат со дизајнот и развојот на козметичкиот производ, создаваат и прилагодуваат козметички производи. Некои позиции кои спаѓаат под оваа категорија се хемичари, луѓе кои се грижат за квалитетот и пакувањето.

Многу од оние кои се занимаваат со козметичката индустрија најчесто се специјализираат во одредена област како што е шминка со специјални ефекти или специфични техники на шминка за филм, медиуми и делови од мода.