Имунологија

Од Википедија — слободната енциклопедија

Имунологијата е широка гранка на биомедицината која ги опфаќа сите научни трудови од областа на имунолошкиот систем на сите организми. Се занимава со физиолошкото функционирање на имунолошкиот систем, како во нормална здравствена состојба, така и во состојба на болест и со проблемите кои предизвикуваат нарушување на имунолошкиот систем ( автоимунолошки болести, преголема чувствителност, недостаток на имунитет, отфрлање на пресадени органи), со физичките, хемиските и физиолошките одлики, кои се составни делови од in vitro, in situ и in vivo. Имунологијата се применува во неколку научни дисциплини и како таква дополнително е поделена.

Историско испитување на имунолошкиот систем[уреди | уреди извор]

Дури и пред да биде развиен концептот за имунологија, (од immunis,латински за "ослободување"), голем број рани физичари окарактеризираа органи за кои подоцна ќе се докаже дека се дел од имунолошкиот систем. Првично, клучни лимфоидни органи на имунолошкиот систем се: тимусот и коскената срж и вторичнo, лимфни ткива, како што се: слезина, крајници, лимфни садови, лимфни јазли, аденоиди, кожа и црниот дроб. При варирање на здравствените услови, органите на имунолошкиот систем, вклучувајќи ги тимусот, слезината, делови од коскената срж, лимфни јазли и вторично лимфните ткива можат хирушки да се сечат за испитување додека пациентите се сè уште живи.

Многу составни делови од имунолошкиот систем всушност имаат клеточна природа и не се поврзани со одреден орган, туку се вградени или циркулираат во повеќе различни ткива кои се наоѓаат низ целото тело.

Класична имунологија[уреди | уреди извор]

Класичната имунологија се врзува за областа на епидемиологијата и медицината. Таа ги проучува врските меѓу системите на телото, патогени и имунолошки. Најраното пишано споменување на имунитетот може да биде проследено наназад од чумата на Атина од 430 година п.н.е. Тукидид забележи дека луѓето кои претходно се имаат опоравено од болестите, можат да ги третираат болните, без страв дека ќе заболат по вторпат. Многу други антички општества упатуваа на овој феномен, но концептот се разви во научна теорија дури во 19 и 20 век.

Изучувањето на молекуларните и клеточните делови кои го сочинуваат имунолошкиот систем, вклучувајќи ја нивната функција и интеракција, е централна наука во имунологијата. Имунолошкиот систем е поделен на поедноставен вроден имунолошки систем и стекнати или прилагодливи имунолошки системи на `рбетниците, од кои вториот дополнително е поделен на хуморални и клеточни составни делови. Хуморалната (антитела) реакција е дефинирана како интеракција меѓу антителата и антигените. Антителата се специфични белковини ослободени од одредена класа на имуни клетки (Б лимфоцити). Антигените се дефинирани како нешто што предизвикува генерации на антитела, оттука тие се генератори на антитела. Имунологијата се потпира на разбирање на одликите на овие два биолошки субјекта. Сепак, еднакво важна е клеточната реакција, која не само што може да ги уништи заразените клетки, туку е и од клучно значење во контролата на реакцијата на антителата. Едноставно, двата система се многу независни.

Во 21 век, имунологијата ги прошири своите хоризонти, со многубројни исптражувања кои беа изведени во нејзини многу поспецифични гранки. Ова вклучува имунолошко функционирање на клетките, органите и системите кои вообичаено не се поврзани со имунолошкиот систем, како и функционирањето на имунолошкиот систем надвор од класичните модели за имунитет ( Јемесерач 2010).

Клиничка имунологија[уреди | уреди извор]

Клиничката имунологија е изучување на болестите предизвикани од нарушување на имунолошкиот систем (слабост, несоодветен систем и малигнен раст на клеточни елементи во системот). Исто така вклучува и болести од други системи, каде што имунолошката реакција игра улога во патологијата и клиничките одлики.

Болестите предизвикани од нарушување на имунолошкиот систем, спаѓаат во две категории:недостаток на имунитет, во која делови од имунолошкиот систем не успеваат да обезбедат соодветна реакција (на пример хронично грануломатуозни болести (chronic granulomatous desease) и автоимунитет, во која имунолошкиот систем го напаѓа сопственото тело-домаќин (на пример системски еритоматозен лупус(systemic lupus erythematosus), ревматоиден артритис (rheumatoid arthritis), Хашимото болест (Hashimoto`s desease) и мијастенија гравис (myasthenia gravis)). Други нарушувања на имунолошкиот систем вклучуваат преголема чувствителност, при што системот одговара несоодветно во однос на безопасните болести (астма и други алергии) или одговара премногу интензивно.

Најдобро познатата болест што влијае на имунолошкиот систем е сидата, предизвикана од ХИВ. Сидата е недостаток на имунитет, окарактеризирана со недостаток на CD4 + ("помошни")Т клетки и макрофаги, кои се уништени од ХИВ.

Клиничките имунологисти, исто така, изучуваат начини за спречување на отфрлањето на пресадените органи, во кои имунолошкиот систем се стреми да ги уништи алографтите.

Развојна имунологија[уреди | уреди извор]

Способност на телото да реагира на антигените зависи од возраста на личноста, видот на антигенот, мајчинските фактори и областа каде што антигенот е претставен. Се вели дека новороденчињата се во состојба на физиолошки недостаток на имунитет, бидејќи како нивните вродени, така и нивните стекнати имунолошки реакции се многу поттиснати. Откако ќе се роди, имунолошкиот систем на детето реагира во полза на белковинските антигени, но не и во полза на гликобелковините и полисахаридите. Всушност, голем број од инфекциите кај новороденчињата се предизвикани од ниско вирулентни организми како што се стафилококите и псевдономите. Кај новороденчињата опсоничката активност и способноста да се активира дополнителната каскада се многу ограничени. На пример, основното ниво на C3 кај новороденче е околу 65 % од нивото на возрасните. Активноста на фагоцитите кај новороденчињата исто така е нарушена. Ова се должи на пониската опсоничка активност, како и на намалената дорегулација на интегрин и селектин рецептори, што ја ограничува способноста на неутрофилите за комуникација со атхезивната молекула на ендотелот. Нивните моноците се бавни и исто така имаат намалена АТП продукција, која што ја ограничува фагоцитната активност кај новодоренчињата. Иако вкупниот број на лимфоцитите е значително поголем отколку кај возрасните, клеточниот и хуморалниот имунитет исто така се оштетени. Антиген клетките во новороденчињата имаат намалена способност за активирање на Т-клетките. Исто така, Т-клетките кај новороденчињата лошо се размножуваат и произведуваат многу мали количества на цитокини, како IL-2, IL-4, IL-5 IL-12 и гама-g, што го ограничува нивниот капацитет за активирање на хуморалниот одговор, како и фагоцитната активност на макрофагите. Б-клетките се развиваат во текот на раната бременост, но не се целосно активни.

Материјалните фактори, исто така, играат улога во имунолошкиот систем на организмот.Бидејќи ИгМ, ИгД, ИгЕ, ИгА не ја преминуваат плацентата, тие се речиси невидливи по раѓањето. Сепак, дел од ИгА се обезбедува преку мајчиното млеко. Овие пасивно стекнати антитела можат да го штитат новороденчето и до 18 месеци, но нивниот одговор е најчесто со краток животен век и со низок афинитет. Овие антитела можат да предизвикаат негативен одговор. Ако детето е изложено на антитела од одреден антиген пред да биде изложен на самиот антиген, тогаш детето ќе предизвика овлажен одговор. Пасивно стекнатите мајчински антитела можат да го потиснат одговорот на антителата за активирање на имунизацијата. Слично на тоа, одговорот на Т-клетки за вакцинација се разликува кај децата во споредба со возрасните, и вакцини кои индуцираат Th1 реакции кај возрасните не ги предизвикуваат лесно истите овие реакции кај новороденчињата. По 6-9 месеци од раѓањето, имунолошкиот систем на детето започнува да реагира посилно на гликобелковините. Нема значително подобрување на реакциите на телото на полисахариди сè до 12-24 месеци. Ова е можеби причината за одредените временски рамки во распоредот за вакцинирање.

За време на адолесценцијата човечкото тело подлежи на физички, психолошки и имунолошки промени. Овие промени започнуваа и се со посредство на многу хормони. Во зависност од полот тестостероните и 17 β естрадиолите, делуваат соодветно на машкото и женското тело, кои почнуваат да делуваат на возраст од 10 до 12 години. Постојат докази дека овие стероиди делуваат не само врз примарните и секундарните сексуални одлики, но исто така влијаат и врз развојот на имунолошкиот систем. Постои зголемен ризик за развој на автоимунитет во пубертетскиот и постпубертетскиот период на момчињата и девојчињата. Исто така постојат некои докази дека површинските клеточни рецептори на Б-клетките и микрофагите можат да детектираат сексуални хормони во системот. Женскиот полов хормон, 17 β естрадиол, служи за регулирање на нивото на имунолошкиот одговор. Слично на тоа, некои машки антрогени, како тертостероните, изгледа го потиснува стресниот одговор на инфекцијата. Други антрогени, како на пример ДХЕА имаат спротивен ефект, го зголемува имунолошкиот одговор,наместо да го намалува. Како женските, така и машките полови хормони изгледа дека имаат поголема контрола врз имунолошкиот систем за време на пубертетот и веднаш по него, отколку кај целосно развиени возрасни личности. Освен хормоналните промени, физичките промени, како на пример инавацијата на тимусот за време на пубертетот, исто така влијае врз имунолошкиот одговор на субјектот или пациентот.

Имунотерапија[уреди | уреди извор]

Користењето на составните делови на имунолошкиот систем за лечење на болести или нарушувања е познато како имунотерапија. Имунотерапијата најчесто е употребувана во случај на рак, заедно со хемотерапија (дрога) и радиотерапија (зрачење). Сепак, имунотерапијата исто така често е употребувана при нарушување на имунитетот (како што се ХИВ пациентите) и луѓе кои страдаат од други недостатоци на имунитет или автоимунолошки болести.

Дијагностичка имунологија[уреди | уреди извор]

Специфичната врска меѓу антителата и антигените има направено одлична алатка во откривањето на супстанции во различноста на техниките за дијагноза. Антителата специфични за саканите антигени можат да бидат изменети со флуоресцентна етикета или со формирање на обоен ензим и се користат како "истрага" за нивно откривање. Сепак, сличноста меѓу некои антигени може да води до погрешно откритие и до други грешки во тестовите во кои антителата реагираат вкрстено со антигени, кои всушност не одговараат.

Еволутивна имунологија[уреди | уреди извор]

Изучувањето на имунолошкиот систем на преживеаните и изумрените видови ни го дава клучното разбирање за еволуцијата на видовите и имунолошкиот систем.

Развојот на сложеноста на имунолошкиот систем може да се согледа од едноставната фагоцитна заштита на едноклеточните оргаанизми, од циркулацијата на антимикробните пептиди од инсектите во лимфоидните органи на `рбетниците. Како и голем дел од еволутивното набљудување, така и овие физички својства често се согледуваат од антропроцентичен аспект. Треба да се знае дека денес секој организам има целосно способен имунолошки систем, кој го заштитува од повеќе форми на оштетување. Оние организми кои не го приспособиле имунолошкиот систем на надворешните закани веќе не се присутни.

Инсектите и другите членконоги, кои немаат вистински приспособен имунитет, имаат високо еволуирани системи на вроден имунитет и дополнително се заштитени од надворешни повреди (и изложеност на патогени) од страна на хитинските школки.

Репродуктивна имунологија[уреди | уреди извор]

Оваа област на имунологијата е посветен на изучување на репродуктивните гледишта од репродуктивниот процес, вклучувајќи го и прифаќањето на фетусот. Овој термин, исто така, е употребуван и во клиниките за плодност за откривање на проблеми со плодноста, повторливи спонтани абортуси, прерано породување и опасни компликации како што е прееклампсијата.

Имунолог[уреди | уреди извор]

Според Американската академија за алергии, астма и имунологија (ААААИ), " имунолог е истражувачки научник кој го истражува имунолошкиот систем на `рбетниците (вклучувајќи го и човечкиот имунолошки систем). Во имунолози спаѓаат истражувачки научници (Д-р), кои работат во лаборатории. Имунолози се и доктори кои, на пример, третираат пациенти со нарушен имунолошки систем. Некои имунолози се доктори-научници кои го комбинираат лабораториското истражување со грижата за пациентите".

Надворешни врски[уреди | уреди извор]