Географска распространетост на македонскиот народ
_borders_-_mk.png)
.svg)
Географската распространетост на македонскиот народ денес е најмногу сконцентрирана на територијата на регионот Македонија, на Балканот, во западниот дел на Европа, северниот дел на американскиот континент и на најмалиот континент во светот, Австралија. Севкупноста на македонскиот народ денес е околу 2 милиони луѓе.[1]
Македонија[уреди | уреди извор]
|
Матична земја на македонскиот народ е Република Македонија. На територија од 67.741,2 км2 километри колку што зафаќа регионот Македонија живеат околу 1,5 милиони Македонци од кои најголемиот дел во Република Македонија, етничката и матична земја на Македонците. Регионот Македонија денес е поделен на неколку помали делови кои влегуваат во составот на 4 балкански држави. Регионот Македонија е поделен на: Вардарска Македонија (над 99% во составот на Република Македонија, останатото во составот на Србија), Егејска Македонија (во составот на Грција), Пиринска Македонија (во составот на Бугарија), Мала Преспа и Голо Брдо (во составот на Албанија) и областа Гора (во составот на Албанија и Косово).
Република Македонија[уреди | уреди извор]
Република Македонија зафаќа 25.713 км2 или околу 38% од територијата на регионот Македонија. Според пописот на населението во Република Македонија во 2002 година бројот на Македонци во државата е 1.297.981 (64,18%), односно Македонците се мнозинство во државата. Меѓутоа, во некои кругови меѓу кои и во академските кругови (пр. академикот Блаже Ристовски и неколкумина други академици на МАНУ) постои резервираност спрема во оваа бројка, при што се истакнува податокот дека бројот на Македонци во пописните години 1991 и 1994 бил 1.328.187 односно 1.378.687 така што нереално е нивниот број за само 8 години да опадне за околу 100.000 луѓе. Меѓутоа вистинскиот број на Македонци во Република Македонија е 1.401.897 (69,31%) - под овој број се сметаат сите Македонци по народност (националност) без разлика на нивната вероисповед. (овој број се добива ако се види бројката на попишаните Албанци и Турци кои за мајчин јазик се изјасниле дека им е македонскиот, во неколку општини населени претежно со Македонци муслимани).
На територијата на Република Македонија, Македонците се распространети по целата територија. Застапеноста се движи од 20% во северозападните, 55-60% во југозападните, 85-90% во средишните и 90-95% во североисточните и источните делови на државата.
Егејска Македонија[уреди | уреди извор]
Види Егејска Македонија
Егејска Македонија го опфаќа јужниот приморски дел на регионот Македонија и со околу 34.356 км2 опфаќа 51% од територијата на регионот Македонија. Официјална бројка на Македонци во Егејска Македонија и Грција воопшто не е позната бидејќи грчката држава не признава македонски народ и македонско малцинство и на пописните списоци не постои графа Македонец. Македонската организација Виножито (политичка партија на Македонците во Грција) вели дека во Егејска Македонија живеат околу 400.000 Македонци, но големиот дел од нив се плашат да се изјаснат како Македонци, а голем дел од младото македонско население не зборува македонски јазик бидејќи во минатото тој бил строго забрануван од грчките власти.
Поради силните репресии и насилните иселувања на голем број Македонци од 1913 до 1922, и населување на грчки колонисти на нивно место етничкиот карактер на егејскиот дел на Македонија е драстично изменет. Македонците од мнозинство (над 60%), денес се малцинство (со околу 19-20%) и се најмногу населени во западните и северозападните краишта и во близината на границата со Република Македонија. Македонците денес најмногу се населени во градовите Солун, Лерин, Воден, Костур и нивните околни села.
Пиринска Македонија[уреди | уреди извор]
Види Пиринска Македонија
Пиринска Македонија го опфаќа крајниот источен дел на регионот Македонија и со своите 6.798 км2 опфаќа околу 10% од територијата на областа Македонија. Според пописите од 1946 и 1955 година, спроведен во Бугарија, како Македонци се изјасниле 177.035 - 70% (1946) односно 178.862 - 63% (1955) од населението на Пиринска Македонија. Во целата област според овие пописи застапеноста на Македонците е најголема во јужните и југозападните делови Петрич 85-90%, Сандански 80-85% итн, но исто така и во Благоевград 90-95% кој е најголем град во пиринскиот дел на Македонија. За време на владеењето на Георги Димитров, Македонците уживале полни малцински права, а Пиринска Македонија најпрвин добила културна автономија која подоцна преку законска рамка требало да прерасне во територијална и Пиринска Македонија да се припои кон тогашната СР Македонија како кон матична држава, во рамките на Балканската федерација. По смртта на Георги Димитров, од времето на режимот на Тодор Живков па сè до денес кога Бугарија е членка на ЕУ врз Македонците се спроведува националистичка и негаторска политика од бугарските власти.
На пописот во 1992 година 10.803 граѓани на Република Бугарија се изјасниле како Македонци[2]. Претседателот на Бугарскиот хелсиншки комитет, Красимир Канев пак, наведува бројка од 15.000-25.000 етнички Македонци во Република Бугарија[2]. Според официјални податоци пак од пописот во 2011 г., околу 1.654 души се изјасниле како Македонци[3] Некои од водачите на ОМО Илинден - Пирин денес во Пиринска Македонија наведуваат бројка 187.000 лица етнички Македонци, а според ВМРО-БНД нема етнички Македонци во Пиринска Македонија.
Мала Преспа, Голо Брдо и Гора[уреди | уреди извор]
Види Мала Преспа, Голо Брдо, Гора
Македонците во Албанија најмногу се населени во три области: Мала Преспа, Голо Брдо и Гора на околу 1.115 км2. Од сите три области само во областа Мала Преспа на Македонците им се признати малцинските права и таму службен јазик е македонскиот, а на македонски јазик е овозможено и основно образование до четврто одделение. Во Мала Преспа живеат околу 6.000 жители сите Македонци. Според здружението на Македонците од Гора, Македонците во таа област претставуваат 82% од населението. Во Голо Брдо поголемиот број од Македонците се од муслиманска вероисповед, а последните години бугарските власти безуспешно се обидуваат со методи на поткупување да прикажат дека таму живее бугарско малцинство. Здруженијата на Македонците од Албанија, тврдат дека во цела Албанија живеат нешто повеќе од 150.000 Македонци.
Европа[уреди | уреди извор]
Први иселувања на Македонци од својата матична земја Македонија се забележуваат кон крајот на XVII век кога многу мажи оделе на печалба во околните балкански, а подоцна и во европските и прекуокеанските земји. Иселувањата од Македонија биле најчесто од економска и политичка природа. Голема концентрација на Македонци денес имаме во источниот дел на покраината Војводина во Србија. Во општините Качарево, Јабука, Пландиште и градот Зрењанин Македонците сочинуваат голем дел од населението (во Качарево над 40%). Во овие краишта Македонците се дојдени како колонизатори по Втората светска војна. Иселувањата на Македонци во западноеропските земји првпат се забележуваат во педесеттите години на XX век, а помасовни размери добиваат по осамостојувањето на Република Македонија. Големи македонски иселенички колонии има во Германија (околу 80.000 Македонци), Италија, Шведска (најмногу во градовите Малме и Гетеборг) , Франција, Швајцарија, Велика Британија итн.
Северна Америка[уреди | уреди извор]
Првите доселувања на Македонци преку Атлантскиот Океан во Северна Америка се забележуваат на почетокот на XX век, а земаат помасовни рамзери од крајот на XX век сè до денес, со оглед на економската ситуација во Република Македонија. Ислеувањата на Македонците во Америка се најповеќе од економски причини. Поради големата бројка на македонско население, Македонците активно учествуваат и во политичкиот, културниот и економскиот живот на САД и Канада, а создадено е и македонско иселеничко лоби.
САД[уреди | уреди извор]
Македонците во САД најмногу се сконцентрирани во северните и североисточните делови на државата и по брегот на Атлантскиот Океан и нивната бројка се движи помеѓу 100.000 и 150.000 луѓе. Голем број на Македонци има во сојузните држави Њујорк, Мичиген, Њу Џерси, Флорида, Охајо, Вирџинија, а во последно време се зголемува и бројот на Македонци во западниот дел на САД, особено во Калифорнија. Македонците во САД активно учествуваат во политичкиот (починатиот конгресмен Стојан Христов), економскиот и културниот живот на државата.
Канада[уреди | уреди извор]
Македонците во Канада најмногу се населени во јужниот и југоисточниот дел на државата, а нивната бројност е околу 150.000 луѓе. Најголем број на Македонци има во сојузните држави и градовите Торонто (најмногу иселени од Тетовскиот и Преспанскиот регион), Отава, Виндзор, Квебек, Онтарио и др. Македонците во Канада имаат свои македонски клубови и организации, а на последните парламентарни избори во државата имаше двајца кандидати за конгресмени Македонци.
Австралија[уреди | уреди извор]
Првите доселувања на Македонци во Австралија се забележуваат на почетокот на XX век и во седумдесеттите и осумдесеттите години на истиот век. Македонците во Австралија се најсконцентирирани во југозападните и источните делови на државата, во сојузните држави Викторија, Нов Јужен Велс и Источна Австралија, и во градовите Сиднеј, Перт, Мелбурн, Волонгонг, Аделаид, итн. Поголемиот дел на Македонците во Австралија се по потекло од Битолско и Прилепско и Егејска Македонија. Поради својата голема бројност (над 200.000), во Сиднеј работи и паралелка на македонски јазик во една сиднејска гимназија, а Македонците во Австралија имаат и свои радио и ТВ емисии. Познати се масовните протести на Македонците во Австралија за поддршка за независноста на Република Македонија на почетокот на деведесеттите години на XX век.
Извори[уреди | уреди извор]
- ↑ https://joshuaproject.net/people_groups/13186
- ↑ 2,0 2,1 „Center for Documentation and Information on Minorities in Europe - Southeast Europe (CEDIME-SE) - Macedonians of Bulgaria“ (PDF). Архивирано од изворникот (PDF) на 2006-07-23. Посетено на 2008-01-19.
- ↑ Преброяване 2011 – окончателни резултати, гл. ІІІ. Основни резултати, стр. 23.