Ѓавато (Гевгелиско)
Оваа статија се однесува на селото во Општина Богданци. За други географски поими, видете ја статијата Ѓавато.
| Ѓавато | |
Влезот во селото | |
  Ѓавато Местоположба на Ѓавато во Македонија
Ѓавато на карта
| |
| Координати 41°11′44″N 22°32′12″E / 41.19556° СГШ; 22.53667° ИГД | |
| Регион |  Вардарски
|
| Општина |  Богданци
|
| Област | Бојмија |
| Население | 389 жит. (поп. 2021)[1]
|
| Пошт. бр. | 1484 |
| Повик. бр. | 034 |
| Шифра на КО | 06008 |
| Надм. вис. | 60 м |
|
Ѓавато на општинската карта  Атарот на Ѓавато во рамките на општината | |
 Ѓавато на Ризницата
| |
Ѓавато (понекогаш се среќава и како Ѓавото) — село во Општина Богданци, во областа Бојмија, во околината на градот Богданци.
Потекло на името[уреди | уреди извор]
Името на селото Ѓавато е добиена од именка од грчко потекло, со значење, „премин“.
Географија и местоположба[уреди | уреди извор]
Селото се наоѓа во областа Бојмија, во западниот дел на територијата на Општина Богданци, непосредно на левиот брег на реката Вардар, чиј атар се допира со територијата на Општина Гевгелија.[2] Селото е рамничарско, сместено на надморска височина од 60 метри. Од градот Гевгелија е оддалечено 9 километри.[2]
Атарот зафаќа површина од 13,8 км2. На него обработливото земјиште зазема површина од 405,7 хектари, на шумите отпаѓаат 592,1 хектар, а на пасиштата отпаѓаат 174,6 хектари.[2]
Во атарот на селото се наоѓаат пумпи на хидросистемот „Ѓавато“, кој функционира од 2002 година како резултат на напорите за спас на Дојранското Езеро.
Историја[уреди | уреди извор]
Подрачјето на Ѓавато е населено уште од доцната антика, за што сведочи Рамниште (на работ на селото) и и утврдената населба на наоѓалиштето Мамино 4 км на север.[3]
Во XIX век, Ѓавато било македонско село во рамките на Гевгелиската каза на Отоманското Царство.
Кон крајот XIX век, кога Македонија била во состав на Отоманското Царство, во селото се бележи револуционерна дејност на ВМРО. На 31 август 1905, легендарниот гевгелиски комита Леонид Јанков со уште двајца свои другари бил предаден и опколен од триилјадна турска восјка кај местото Ѓуров Дол во селото Ѓавато, по што си го одземал животот. На почетокот на XX век селото потпаѓа под црковно-пропагандното влијание на Бугарската егзархија.
Селото било срамнето со земја при Валандовскиот земјотрес во 1931 година.[4]
Стопанство[уреди | уреди извор]
Во селото најзастапено е полјоделството.[2] Во селото функционираат продавници и земјоделска задруга.
Население[уреди | уреди извор]
|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
Според податоците на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) од 1900 година, во селото Ѓавато имало 320 жители, сите Македонци.[5] По податоците на секретарот на Бугарската егзархија, Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 година во Ѓавато имало 416 жители.[6]
Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралството Југославија од 1931 година, селото имало 400 Македонци.[7]
Селото е средно по големина, без некои големи промени во населението. Така, во 1961 година селото броело 554 жители, а во 1994 година 485 жители, од кои 481 Македонец и 2 Срби.[2]
Според пописот од 2002 година, во селото Ѓавато имало 438 жители, од кои 407 Македонци, 21 Србин, 6 Турци и 4 останати.[8]
Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 389 жители, од кои 350 Македонци, 14 Срби, 8 останати и 9 лица без податоци.[9]
Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:
| Година | 1900 | 1905 | 1948 | 1953 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 1994 | 2002 | 2021 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Население | 320 | 416 | 528 | 532 | 554 | 512 | 509 | 508 | 485 | 438 | 389 |
- Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.[10]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.[11]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.[12]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.[13]
Општествени установи[уреди | уреди извор]
- Подрачно основно училиште
- Амбуланта
- Дом на културата
- Младински дом
Самоуправа и политика[уреди | уреди извор]
Селото влегува во рамките на Општина Богданци, една од малкуте општини кои не биле изменети со новата територијална поделба на Македонија во 2004 година. Во периодот од 1996-2004 година, селото било во рамките на некогашната Општина Богданци.
Во периодот 1950-1952, селото било седиште на некогашната општина Богданци, во која влегувале градот Богданци и селото Ѓавато.
Во периодот 1952-1955, селото било дел од тогашната општина Богданци, во која покрај селото Ѓавато се наоѓале градот Богданци и селата Богородица, Селемли и Стојаково.
Во периодот 1955-1965, селото се наоѓало во некогашната општина Богданци.
Во периодот 1965-1996 година, селото се наоѓало во рамките на големата Општина Гевгелија.
Избирачко место[уреди | уреди извор]
Во селото постои избирачкото место бр. 377 според Државната изборна комисија, сместени во просториите на основното училиште.[14]
На претседателските избори во 2019 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 328 гласачи.[15]
Културни и природни знаменитости[уреди | уреди извор]
- Цркви[16]
- Црква „Успение на Пресвета Богородица“ — главна селска црква, подигната во 1834 година, а обновена во 1893 година од Андон Китанов
- Археолошки наоѓалишта[3]
- Мамино — утврдена населба од доцнантичко време
- Молникот — населба од средниот век
- Рамниште — населба од доцнантичко време
- Селиште — сакрален објект од средниот век
- Реки
- Вардар — селото е сместено на самиот нејзин лев брег
Личности[уреди | уреди извор]
- Починати во Ѓавато
- Леонид Јанков (1878-1905) — револуционер, војвода на МРО
Галерија[уреди | уреди извор]
-
Запустен индустриски објект во селото -
На влезот во селото -
Срушен камен објект -
Споменик на војводата Леонид Јанков -
Издвоена камбанарија во селото
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ „Пописна слика на населените места во Македонија, Попис 2021“. Државен завод за статистика. Посетено на 22 декември 2022.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Панов, Митко (1998). Енциклопедија на селата во Република Македонија (PDF). Скопје: Патрија. стр. 118. Посетено на 15 јули 2017.
- ↑ 3,0 3,1 Грозданов, Цветан; Коцо, Димче; и др. (1996). Археолошка карта на Република Македонија. Т. 2. Скопје: МАНУ. стр. 108. ISBN 9989-649-28-6.
- ↑ Порта3 (2017-12-21). „Разурнувачкиот земјотрес во Валандово од 1931 година“. Порта3 - градежништво, архитектура и екологија. Посетено на 2021-10-08.
- ↑ Васил К’нчов. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900, стр. 151.
- ↑ D.M.Brancoff. "La Macédoine et sa Population Chrétienne". Paris, 1905, р. 194-195.
- ↑ „200K Volkstumskarte Jugoslawien“.
- ↑ „Попис на Македонија“ (PDF). Завод за статистика на Македонија. 2002. Посетено на 15 јули 2017.
- ↑ „Оваа категорија опфаќа лица коишто учествуваат во вкупното резидентно население, но поради нивно одбивање да бидат попишани, неможност да бидат најдени на својата адреса на живеење и непотполност во работата на попишувачите не биле официјално попишани, туку за нив податоците биле преземени од административни извори и затоа не учествуваат во изјаснувањето за етничка припадност, вероисповед и мајчин јазик (Прочитајте повеќе...).“
- ↑ К’нчов, Васил. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900
- ↑ Brancoff, D.M. „La Macédoine et sa Population Chrétienne“. Paris, 1905.
- ↑ „Население по возраст и по пол, по населени места, според пописите спроведени во Република Македонија по Втората светска војна“. Државен завод за статистика.
- ↑ „Вкупно резидентно население на Република Северна Македонија според етничката припадност, по населени места, Попис, 2021“. Државен завод за статистика.
- ↑ „Описи на ИМ“. Архивирано од изворникот на 2023-08-17. Посетено на 29 декември 2019.
- ↑ „Претседателски избори 2019“. Архивирано од изворникот на 2019-12-29. Посетено на 29 декември 2019.
- ↑ Јелена Павловска, Наташа Ниќифоровиќ и Огнен Коцевски (2011). Валентина Божиновска (уред.). Карта на верски објекти во Македонија. Менора - Скопје: Комисија за односи во верските заедници и религиозните групи. ISBN 978-608-65143-2-7.
Надворешни врски[уреди | уреди извор]
Ѓавато (Гевгелиско) на Ризницата ?
| ||||||||||||
_1941.jpg){kind=link}